Al langer worstelen veel bedrijven met financiële schade vanwege de pandemie, maar nu ook met steeds hogere energieprijzen door de sancties tegen Rusland. Ook de IT-sector zal hier steeds meer last van krijgen. Voornamelijk de relatief kleine datacenters zonder langetermijncontracten zien de prijs van het nodige stroomverbruik toenemen en zullen deze kosten willen doorberekenen. Dit zal voelbaar zijn door de gehele keten: afnemers zoals hostingbedrijven die hun servers bij deze datacenters hebben draaien zullen de hogere kosten op hun beurt ook weer willen doorberekenen naar andere clouddienstverleners of softwareontwikkelaars. Hieronder bespreken we de juridische mogelijkheden van partijen bij prijsverhogingen in deze uitzonderlijke tijden.
Contractuele mogelijkheden
Prijsverhogingen brengen partijen al snel naar het punt om eens te kijken wat ze ook alweer met elkaar hebben afgesproken, en dus worden de contracten erbij gepakt. Vaak staan afspraken over prijsverhogingen in enkele betalingsclausules van de algemene voorwaarden. Hierin zien we vaak verschillende opties terugkomen:
- Prijzen kunnen op elk moment worden verhoogd, leverancier stelt de klant daarvan op de hoogte en geeft een opzegmogelijkheid.
- Jaarlijks mag leverancier de prijzen met bijvoorbeeld maximaal 5% verhogen, zonder de mogelijkheid voor de klant om de overeenkomst op te zeggen.
- Verhoging van de prijzen mogen jaarlijks op basis van de consumentenprijsindex (CPI) worden doorberekend. Dit zal slechts een inflatiecorrectie opleveren om de afgesproken prijs weer net zo hoog te laten zijn als op de ingangsdatum van de overeenkomst, dus zal er meestal geen opzegmogelijkheid gehanteerd worden.
- Tussentijdse verhoging indien de tarieven van toeleveranciers van stroom, datacenters en softwareoplossingen stijgen, zonder opzegmogelijkheid.
- Doorvoeren van een prijsverhoging via een algemene clausule voor het wijzigen van de overeenkomst. Het aanpassen van prijzen is immers ook een wijziging van de overeenkomst. Het is echter gebruikelijker dat de prijzen eenvoudiger aan te passen zijn. Een aparte clausule als één van de bovenstaande voelt dan logischer.
Het meest voorkomend is een clausule waarmee de leverancier eens per kalenderjaar de prijzen mag aanpassen, al dan niet op basis van de CPI. Om te voorkomen dat de prijs binnen drie maanden na contractsluiting wordt verhoogd, kan men natuurlijk ook kiezen voor contractjaren of het moment van verlenging als het moment om de prijs aan te passen. Maar om plotselinge hoge energieprijzen door te kunnen berekenen, is het maar de vraag of daar op valt te anticiperen. Indien je net in januari de prijzen hebt verhoogd, zit je daar immers de rest van het jaar aan vast.
Prijsverhogingen van toeleveranciers op elk moment (of maandelijks) mogen doorberekenen is natuurlijk ideaal in tijden met snel stijgende energieprijzen, maar lang niet elke klant zal hier zomaar mee akkoord gaan. Soms is een dergelijke afspraak heel goed verdedigbaar, in andere gevallen zeer onredelijk. Van belang is om steeds goed te kijken naar de onderhavige situatie. Zo zal bijvoorbeeld een partij die voor zijn klant enkel serverruimte inkoopt, prijsverhogingen van de hostingaanbieder aan zijn klant willen kunnen doorleggen.
Een clausule waarbij men -zonder enige compromis- op ieder moment de prijzen mag aanpassen, is buitengewoon onredelijk. Het is dan wel zo netjes om de klant de gelegenheid te geven van de overeenkomst af te kunnen wanneer de prijswijziging te hoog blijkt.
Wettelijke mogelijkheden
Mocht je er contractueel niet uitkomen met de klant, dan staan er nog verschillende wettelijke mogelijkheden bij de rechter open. Wanneer de levering van de diensten zeer bezwaarlijk, maar niet onmogelijk zijn geworden, zou je als leverancier een beroep op onvoorziene omstandigheden kunnen doen. In dit geval zou je de rechter de overeenkomst (deels) kunnen laten ontbinden of wijzigen. Let wel dat een rechter hier terughoudend mee om zal gaan en er een flinke stelplicht en bewijslast rust op degene die hier een beroep op doet. Het zal niet gemakkelijk zijn een rechter te overtuigen dat de prijsverhogingen niet zijn verdisconteerd in de overeenkomst (lees: écht onvoorzienbaar zijn) en niet voor jouw risico behoren te komen. Er zal aangetoond moeten worden dat instandhouding van de contractuele bepalingen onredelijk is. Hierbij spelen andere omstandigheden zoals reeds genomen maatregelen van partijen (zoals gezamenlijk overleg over de prijsverhogingen) voor het oordeel van de rechter ook een rol.
Mocht je als leverancier in de situatie terecht komen dat er echt niet meer geleverd kan worden zoals afgesproken, zou er een beroep op overmacht gedaan kunnen worden. Van overmacht is sprake wanneer een schadebrengende gebeurtenis “niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt”. Vaak zullen gebeurtenissen als pandemie en oorlog als overmachtssituaties worden opgesomd in de algemene voorwaarden. Het probleem is hier echter dat de prestatie zelf (het leveren van je clouddienst bijvoorbeeld) meestal wel kan worden nagekomen, al zij het met fiks hogere kosten. Daarbij wordt in overmachtssituaties vaak bepaalt dat verbintenissen worden opgeschort totdat de situatie voorbij is, en dat na een langdurige periode van overmacht er een recht van opzegging ontstaat.
Afgezien van de vraag of een opzegmogelijkheid (on)redelijk is, is opzeggen van de overeenkomst vaak geen optie. Ondanks de hoge inkoopprijzen zal een leverancier zijn diensten willen blijven leveren omdat hij zijn klanten wil behouden. Andersom ben je als (cloud)afnemer vaak in grote mate afhankelijk van je leverancier om je dienstverlening richting klanten voort te kunnen zetten. Daarbij zal een overstap naar een concurrerende leverancier niet altijd resulteren in lagere kosten. Stijgende energieprijzen zijn immers overal in de sector te merken en daarnaast zal een eventuele migratie naar de concurrent ook aanvullende kosten en tijd met zich meebrengen.
Prijzen omhoog of onder de overeenkomst uit?
Op basis van bovenstaande opties kunnen we twee mogelijkheden onderscheiden: het moment dat een prijsverhoging mag worden doorgevoerd en de mogelijkheid van de klant om bij een prijsverhoging de overeenkomst op te zeggen. Om snel te kunnen anticiperen op stijgende energieprijzen, zal een jaarlijkse verhoging lang niet altijd uitkomst bieden. Indien je op elk moment de prijzen wil kunnen verhogen, zal daar vaak in alle redelijkheid een opzegmogelijkheid aan zijn gekoppeld. En meestal zit geen van de partijen daar op te wachten. Een combinatie met onderscheid tussen soorten prijsverhogingen kan wellicht uitkomst bieden: gestegen inkoopprijzen mogen direct worden doorberekend (zonder opzegmogelijkheid), andere prijsverhogingen mogen eens per jaar en met opzegmogelijkheid.
Deze uitzonderlijke tijden en bovenstaande (on)mogelijkheden laten zien hoe belangrijk het is voor IT-bedrijven om goed na te denken over clausules omtrent eventuele prijsverhogingen. De kans is namelijk groot dat je uiteindelijk bent aangewezen op die ene clausule onder in de algemene voorwaarden, die dan net het risico van stijgende inkoopprijzen bij jou leggen. Aangezien een gang naar de rechter en opzegging van de overeenkomst vaak niet gewenst is, zal per geval goed nagedacht moeten worden welke manier van prijsverhogingen voor beide partijen aanvaardbaar is.
Meer lezen over dit onderwerp? Lees verder:
