Consumenten worden extra beschermd bij het doen van aankopen. Voor verkopers gelden ten aanzien van consumenten extra (informatie)verplichtingen. Wat betekent dat nou eigenlijk, consument? Als je klant een eigen bedrijf heeft, is die dan per definitie geen consument? En als een werknemer spullen bestelt voor het bedrijf waarvoor hij werkt, maar zelf niet de eigenaar is, is die werknemer dan consument?
Definitie
De wet zegt dat iemand die handelt voor doeleinden die buiten zijn bedrijfs- of beroepsactiviteit vallen, een consument is. Anders gezegd: een consument is iemand die niet handelt in uitoefening van een beroep of bedrijf.
Het woordenboek spreekt echter over een ‘afnemer’ of een ‘koper’. Deze definitie is wat mij betreft onjuist. Dit zou namelijk betekenen dat elke natuurlijke of rechtspersoon die iets verbruikt, een afnemer is en dat daarmee gezegd is dat die natuurlijke of rechtspersoon een consument is. Dat is niet zo. Als consument neem je iets af, dat is waar. Maar iemand die iets afneemt, is niet per definitie consument.
Wat betekent dit in de praktijk?
Een kapper die een schaar, cadeaupapier en plakband bestelt voor cadeautjes is een consument. De kapper koopt de producten voor persoonlijk gebruik, die niets te maken hebben met de uitoefening van het beroep. Heeft de kapper een eigen kapperszaak? Dan maakt het de hoedanigheid niet anders.
Een kapper die een schaar bestelt die bestemd is voor het haren-knipwerk, handelt in uitoefening van het beroep of het bedrijf. Heeft de kapper een eigen kapperszaak en wordt een dochter of zoon gratis geknipt met precies die schaar? Dan is er ook geen sprake van een aankoop voor persoonlijk gebruik in een privé situatie. De kapper is geen consument, de schaar is immers gekocht voor bedrijfsdoeleinden.
Wil die kapper een beroep doen op de extra bescherming die consumenten genieten? Dan zal de kapper zelf moeten aantonen dat hij niet handelde in uitoefening van beroep of bedrijf en dat de kapper als consument kan worden aangemerkt. Voor die beoordeling zal worden gekeken naar alle omstandigheden van het geval en wordt bijvoorbeeld beoordeeld wat voor soort schaar gekocht is en waar deze voor gebruikt kan worden. Daarnaast kan het ook van belang zijn dat tegelijkertijd cadeaupapier of juist shampoo werd aangeschaft.
Gemengde doeleinden
En wat als de klant iets koopt wat voor een klein deel bedrijfsmatig en voor een groot deel privé kan worden gebruikt? Denk hierbij aan iemand met een kantoor aan huis, die koffie bestelt voor eigen gebruik, maar de koffie ook aanbiedt aan klanten. Dan handelt de koper deels in uitvoering van zijn beroep of bedrijf, maar deels ook niet. Hier zegt de Europese Richtlijn meer over:
Onder de definitie van consument dienen natuurlijke personen te vallen die buiten hun handels-, bedrijfs-, ambachts- of beroepsactiviteit handelen. Bij gemengde overeenkomsten, waar een overeenkomst wordt gesloten voor doeleinden die deels binnen en deels buiten de handels activiteit van de persoon liggen en het handelsoogmerk zo beperkt is dat het binnen de globale context van de overeenkomst niet overheerst, dient die persoon echter ook als consument te worden aangemerkt.
Met andere woorden: koopt je klant deels in uitoefening van het beroep of bedrijf, maar voor het overgrote deel voor privédoeleinden? Dan is de koper gewoon volledig consument. Grote kans dus dat je levert aan consumenten en dat je aan consumentenwetgeving moet voldoen.
Reflexwerking
In sommige gevallen kunnen (kleine) bedrijven toch aanspraak maken op consumentenbescherming. Er is dan sprake van reflexwerking. Deze reflexwerking gaat op voor bijvoorbeeld eenmanszaken, stichtingen of verenigingen, die zich in een situatie bevinden die sterk vergelijkbaar is met de situatie van de consument. Een BV valt hier buiten en kan geen beroep doen op de reflexwerking. De aankoop moet daarnaast buiten de expertise van het bedrijf liggen. Het kan gaan om een dienstverlening die niets te maken heeft met wat de eenmanszaak zelf doet, zodat hier reflexwerking mag worden aangenomen, zoals de back-up dienst voor de fysiotherapeut.
Consumenten-aankopen voorkomen
Zorg er in ieder geval voor dat uit de context blijkt dat het aanbod gericht is op bedrijven en dat niet aan consumenten wordt geleverd. Vermeld bijvoorbeeld alle prijzen duidelijk exclusief btw. Door het opgeven van een KvK-nummer, btw-nummer en/of bedrijfsnaam verplicht te stellen bij het aan gaan van de overeenkomst, sluit je de mogelijkheid zo veel mogelijk uit dat consumenten kunnen kopen en voorkom je dat je aan alle consumentenwetgeving moet voldoen.
