De tweedehands verkoop van ebooks blijft voorlopig toegestaan. Het platform dat hiervoor door TomKabinet.nl wordt gefaciliteerd blijft daarmee in de lucht. De voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam wilde niet aan een verbod, zoals gevorderd door het Nederlands Uitgeversverbond en de Groep Algemene Uitgevers.
Wat was het verweer van Tom Kabinet?
TomKabinet stelde zich op het standpunt dat de doorverkoop van ebooks, net als bij fysieke boeken, is toegestaan na de eerste verkoop door de rechthebbende (uitputting), en baseerde zich daarbij tevens op het UsedSoft arrest van het Europese Hof van Justitie. In dat arrest stelt de hoogste EU rechter dat de doorverkoop van softwarelicenties gelijk is te stellen met de verkoop van eigendom.
Het inhoudelijke verweer van Tom Kabinet komt er verder kort gezegd op neer dat een koop van een (tweedehands) ebook een “consumentenkoop” betreft. Sinds 13 juni 2014 geldt namelijk dat ook de levering van digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd (m.a.w. een download van software) door een consument als een consumentenkoop geldt. Alle wettelijke voorschriften over aankopen, betalen, herstel en vervanging van consumentengoederen zijn daardoor ook van toepassing op digitale inhoud. De Hoge Raad heeft daarover overigens ook al eerder geoordeeld dat er daarom in al deze opzichten geen aanleiding bestaat de aanschaf van standaardsoftware te onderscheiden van de koop van zaken en vermogensrechten. Volgens Tom Kabinet geldt voor ebooks dan ook precies hetzelfde: een ebook kopen is net als een fysiek boek kopen.
Hoe gaat de rechter om met dit verweer?
De voorzieningenrechter gaat vervolgens in op de argumenten van de uitgeversorganisaties. De zogenaamde UsedSoft-leer zou volgens hen niet van toepassing zijn op ebooks, omdat het hier geen speciale regels voor software betreft maar ‘normaal’ auteursrecht. Ook zou er onder meer geen sprake van koop zijn en is het bij TomKabinet onmogelijk om zich te vergewissen van het rechtmatige gebruik van de ‘tweedehands’ koper en de rechtmatigheid van de ebooks.
De rechter neemt deze argumenten in ogenschouw, maar lijkt er niet in mee te gaan – zonder dit overigens expliciet te oordelen. Zo stelt de kortgedingrechter:
In de Nederlandse juridische literatuur wordt dan ook wel verdedigd dat niet valt uit te sluiten dat het Hof ook voornemens is de digitale uitputting uit te breiden naar alle auteursrechtelijk beschermde werken. De onder 3.2 aangehaalde overweging 29 van de Auteursrechtrichtlijn zou dan in een ander licht moeten worden beschouwd. Dit betekent dat, ook al is het Hof in het UsedSoftarrest tot zijn oordeel gekomen op basis van de toepasselijke uitzondering van artikel 5 lid 1 van de Softwarerichtlijn (zie het onder d aangehaalde verschil), dit niet zonder meer betekent dat het arrest geen betekenis kan hebben voor verdere verhandeling van andere digitale bestanden. Het Hof hecht in het arrest grote waarde aan de economische functionele gelijkwaardigheid van de distributie op materiële en immateriële dragers en wijst er in dat verband op dat (overweging 62) het beginsel van uitputting van distributierecht voor door het auteursrecht beschermde werken ertoe strekt de beperkingen van het distributierecht te beperken tot hetgeen noodzakelijk is voor het behoud van het specifieke voorwerp van de betrokken industriële eigendom, ter vermijding van afscherming van de markten.
Het doel van de uitputtingsregel dient dan ook niet uit het oog te worden verloren.
Met andere woorden: het is niet uit te sluiten dat de regels voor uitputting van auteursrecht op software ook kunnen gelden voor de verdere verhandeling van andere digitale bestanden.
Toch meent de Amsterdamse rechter dat het onzeker is wat de reikwijdte van het UsedSoft arrest is en of de betekenis van dit arrest zich ook uitstrekt tot de handel in e-books. Omdat de zaak slechts een kort geding betrof, moest de voorzieningenrechter de gevraagde voorlopige voorzieningen (kort gezegd: een verbod op de doorverkoop van eboeken) daarom weigeren.
Wat is er verder opmerkelijk aan het vonnis?
Opmerkelijk is dat de voorzieningenrechter in de beslissing in aanmerking neemt dat de uitgevers niet bereid waren tot het voeren van enig overleg met Tom Kabinet. Een stichting of een vereniging (zoals ook het NUV en de GAU) behoort volgens de wet namelijk overleg te voeren met een gedaagde om haar doel te bereiken. Wordt geen overleg gevoerd dan kan een stichting of een vereniging niet ontvankelijk worden verklaard in een rechtszaak. De rechter gaat daar toch flexibel mee om nu het NUV en de GAU ook een volmacht hadden van een aantal van hun leden om in rechte op te treden.
Wel stelt de rechter dat het de eisers op de weg had gelegen om overleg te voeren, en dat ze dit ten onrechte hebben nagelaten. Bovendien bevatte de sommatiebrief die zij voor de zaak hadden gestuurd geen uitnodiging tot overleg, en een uiterst korte reactietermijn van slechts twee dagen. Zelfs voordat die termijn was verstreken hadden de uitgeversorganisaties al een kort geding aangevraagd. Het NUV en de GAU hadden klaarblijkelijk niet eens de intentie om in overleg te treden, en dat terwijl Tom Kabinet juist zoveel mogelijk heeft getracht om in overleg te treden om handel in illegale kopieën van e-books te voorkomen. Juist vanwege de weigering om overleg te willen voeren acht de voorzieningenrechter de gevraagde voorzieningen niet op zijn plaats.
De zaak betreft intellectueel eigendom: Hoe zit het met de proceskosten?
De uitgeversorganisaties worden vervolgens nog veroordeeld in de volledige proceskosten van Tom Kabinet – met enige matiging: ruim 22.000,- euro.
En nu?
Het ligt nu voor de hand dat er een bodemprocedure (een volledige zaak) zal worden gestart. Tom Kabinet is dus zeker nog niet veilig. De procedure zal haar echter geen windeieren hebben gelegd, nu ze flink in de schijnwerpers is komen te staan. Het is de verwachting dat in de bodemprocedure ook uitleg zal worden gevraagd van de Europese rechter of het UsedSoft arrest zich ook uitstrekt tot de handel in e-boeken. Het verhaaltje is nog niet uit…
Op 10 juli gaf ik op Radio1 uitleg over de zaak. Luister hier het interview terug (start om 8:19:24) http://www.radio1.nl/popup/terugluisteren-uren/2014-07-10/08:00
The post Tweedehands verkoop ebooks voorlopig toegestaan appeared first on LAWFOX.
