..wordt bestraft! Woensdag 10 oktober heeft de rechter te Arnhem twee weken gevangenisstraf (voorwaardelijk) opgelegd aan een jongeman die via Facebook had opgeroepen auto`s in brand te steken naar voorbeeld van wat er is gebeurd in Haren. Hoe zit het dan met het recht op privacy of op vrije meningsuiting?
Voor zover wij weten, is dit de eerste keer dat een rechter gevangenisstraf oplegt wegens opruiing via social media. Twee jaar geleden blogde mijn collega Arnoud Engelfriet over een precedent waarbij een 18-jarige Hagenaar via Twitter had opgeroepen om te gaan `relle` op het Jonckbloetplein. Die jongen kreeg van de politierechter `slechts` een werkstraf van 100 uur.
Arnoud merkte in 2010 al op dat, om vast te stellen of er sprake is van opruiing, moet worden gekeken naar de context van het twitterbericht. Met andere woorden : had deze persoon ook werkelijk de intentie geweld te plegen en een ordeverstoring te doen ontstaan?
In de zaak waarover de rechter woensdag oordeelde, had het Facebook bericht geen aanleiding gegeven tot werkelijk geweld of enige andere vorm van ordeverstoring. Dat is echter niet vereist voor het misdrijf `opruiing`. Volgens artikel 131 Strafrecht is het strafbaar om “tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag” op te ruien. Dat misdrijf komt dus al tot stand als je oproept tot geweld.
Ook maakt het niet uit of de opruiing `offline` of `online` gebeurt. Een oproep via Facebook, zoals in dit geval, kan dus evengoed opruiing zijn. Om van opruiing te kunnen spreken, moet een publiek bereikt zijn. Bij Facebook is dat het geval zodra het Facebook bericht is geplaatst op een publieke pagina, wat hier het geval was. Je zou dus kunnen zeggen dat de jongen publiekelijk had opgeroepen tot brandstichting.
Een beroep doen op het recht op privacy heeft in dat geval geen enkele zin. Ook de vrijheid van meningsuiting is niet absoluut. Zodra eigendommen dreigen te worden vernield en er paniek zou kunnen ontstaan, is de openbare orde in het gedrang.
Wat ook hier het meest heeft doorgewogen, is de context. Het bericht was geplaatst kort na de verwoestingen in Haren. Die rellen en de enorme schade die daar is ontstaan waren immers ook het gevolg van een bericht op Facebook, aanvankelijk een erg onschuldig berich.
Het bericht dat deze jongeman plaatste naar aanleiding van een Project-X feest in Arnhem, was veel minder onschuldig. Het ging in concreto om twee berichten, die als volgt luidden :
"wie gaat er mee auto's verbranden vanavond"
"ik zit eraan te denken er eerst een paar bij elkaar te duwen, kijken of wij het beter kunnen dan die homo's uit Haren"
In dit geval was er dus geen ruimte voor een andere interpretatie. De jongeman riep zonder twijfel op tot een gewelddadig optreden. Daarbij verwees hij niet alleen naar de verwoestingen in Haren, maar riep hij ook op om nog ergere schade aan te richten.
Het gegeven dat dit Facebook bericht erg concreet was, de jongen die het plaatste meerderjarig is en hij `dankzij` de verwoestingen in Haren kon weten welke desastreuze gevolgen zijn gedrag kon hebben, zal ertoe hebben geleid dat geen taakstraf of werkstraf maar een gevangenisstraf werd uitgedeeld. Project-X aanhangers lijken dus te zijn gewaarschuwd!
