Online discriminatie van consumenten in de EU verleden tijd?

Internationalisering is een proces waar we tegenwoordig niet meer omheen kunnen. Vervaging van de landgrenzen zorgt soms voor problemen. Goederen of diensten kopen in een andere lidstaat is bijvoorbeeld voor de consument niet altijd even gemakkelijk. Op basis van de verblijfplaats van klanten komt het voor dat handelaren de markt beïnvloeden en op die manier direct en indirect de klant discrimineren door geoblocking.

Voorstel geoblocking verordening

Het Europees Parlement, de Europese Raad en de Europese Commissie willen iets aan deze discriminatie doen. Op 21 november 2017 hebben deze drie Europese wetgevingsinstanties daarom goedkeuring verleend voor de tekst van het voorstel voor een geoblocking verordening. Geoblocking zorgt ervoor dat veel Europeanen bepaalde diensten in andere Europese landen niet kunnen gebruiken.

Deze verordening heeft als doel discriminatie op grond van de geografische locatie van de consument bij online aankopen te voorkomen. De weigering van een betaling voor de aanschaf van een product, bijvoorbeeld vanwege een IP-adres uit een andere lidstaat, moet daarmee verleden tijd worden. Consumenten moeten zonder problemen de goedkoopste of bijvoorbeeld de beste optie kunnen uitzoeken. Ook wanneer deze optie zich bevindt op een site van een andere lidstaat, zoals België. De consument mag dan niet vanwege een Nederlands IP-adres geweigerd worden op een Belgische site.

Het voorstel verbiedt handelaren dus om de toegang tot websites en andere elektronische interfaces te blokkeren en de klanten door te leiden van de versie voor het ene land naar die voor een ander land. Op die manier moet het voorstel een aanvulling bieden op de uniforme markt. Daarbij is het erop gericht de juiste voorwaarden te scheppen voor betere toegang tot diensten voor consumenten en ondernemingen in de Unie.

Uniforme digitale markt (Digital Single Market)

Het aanbod voor de consument moet sterk worden vergroot door de inwerkingtreding van de verordening, die naar verwachting eind 2018 plaatsvindt. De klant moet het recht hebben om commerciële transacties aan te gaan onder dezelfde voorwaarden als een lokale klant. Er moet sprake zijn van volledige en gelijke toegang, ongeacht hun nationaliteit, verblijfplaats of plaats van vestiging. Als de klant deze mogelijkheid niet geboden wordt, kunnen de lidstaten sancties opleggen.

Elke lidstaat wijst namelijk een of meer instanties aan die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de verordening. Onder de verordening blijft het wel mogelijk dat handelaren activiteiten richten op verschillende lidstaten of op een bepaalde groep klanten met doelgerichte aanbiedingen en uiteenlopende voorwaarden. Handelaren moeten waar nodig maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat dit discriminatieverbod wordt nageleefd wanneer de betrokken klanten anders zouden worden uitgesloten van een volledige en gelijke toegang. Verder worden in het persbericht drie specifieke situaties omschreven waar het geoblockingverbod op van toepassing is:

• “Verkoop van goederen zonder fysieke levering. Een voorbeeld: een Belgische klant wil een koelkast kopen en vindt de gunstigste prijs op een Duitse website. De klant krijgt het recht om het product te bestellen en het op te halen op de locatie van de handelaar of er zelf voor te zorgen dat het bij hem thuis wordt bezorgd.
• Verkoop van elektronisch geleverde diensten. Een voorbeeld: een Bulgaarse consument wil bij een Spaans bedrijf hostingdiensten voor haar website kopen. Ze krijgt toegang tot die diensten en kan deze registreren en kopen, en hoeft daarvoor vergeleken met een Spaanse consument geen extra vergoedingen te betalen.
• Verkoop van diensten die op een specifieke fysieke locatie worden verleend. Een voorbeeld: een Italiaans gezin kan een reis naar een attractiepark in Frankrijk rechtstreeks kopen en wordt daarbij niet doorgestuurd naar een Italiaanse website.”

Uitzondering beschermde werken

Het internet heeft de weg voor verschillende diensten vrijgemaakt. Tegenwoordig wordt er veel gebruik gemaakt van clouddiensten, gegevensopslagdiensten, webhosting en het opzetten van firewalls. Deze diensten zijn uitgezonderd van het verbod op de toegangsvoorwaarden, zoals opgenomen in de verordening geoblocking. Hierbij moet specifiek dus gedacht worden aan diensten die als hoofdkenmerk hebben het aanbieden van toegang tot en gebruik van auteursrechtelijke beschermd werken of ander beschermd materiaal. Voorbeelden hiervan zijn Netflix en bijvoorbeeld Google Drive.

Het is, indien het voorstel in werking treedt, nog steeds mogelijk dat dit soort diensten toegangsvoorwaarden stellen die verband houden met nationaliteit, verblijfplaats of de plaats van vestiging van de klanten. Ondanks de verordening kan een Nederlandse klant in Duitsland nog steeds aanlopen tegen verschillende toegangsvoorwaarden. Denk hierbij aan een ander aanbod aan films en series van Netflix wanneer de klant zich in een ander land begeeft.

Veranderingen voor de consument

Consumenten moeten zonder belemmeringen aankopen bij andere lidstaten kunnen doen. Als een webshop de betreffende consument, uit bijvoorbeeld Nederland, toch door wil sturen naar een Nederlandse webshop zal de webshop de consument hier toestemming voor moeten vragen.

Het is wel mogelijk dat de consument nog steeds tegen belemmeringen aanloopt. Zoals een specifiek betaalmiddel. De keuze voor een betaalmethode is vrij, zolang dit niet afhankelijk is van factoren die verband houden met de verblijfplaats van klanten. Het enkel aanbieden van een methode waarbij een specifieke lidstatelijke debet- of creditcard benodigd is moet dus verdwijnen. Als een webshop kiest voor een betaalmethode met de mogelijkheid tot betaling met een creditcard van het merk Visa. Dan moet betaling vanuit alle lidstaten met een Visa-creditcard mogelijk zijn.

Discriminatie verleden tijd

De verordening is weer een stap in de goede richting voor een uniforme digitale markt (Single Digital Market). Het stelt consumenten in staat om een transparante keuze te kunnen maken. Consumenten kunnen na de inwerkingtreding van de verordening prijzen vergelijken en ook daadwerkelijk gebruikmaken van de mogelijkheden die een uniforme markt geeft. De uitzondering op beschermde werken zorgt er wel voor dat deze diensten buiten de uniforme markt vallen.

Uiteindelijk is het doel dat ook deze diensten onder de verordening worden gebracht, zo geeft de Europese Commissie aan (overweging 32 van de verordening). Het is dus nog even afwachten, maar naar verwachting kunnen we volgend jaar onze kerstcadeaus zonder belemmeringen in alle lidstaten kopen. En misschien zelfs nog een paar euro besparen door de mogelijkheid van prijsvergelijking.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Iris de Groot.

Zeker weten dat u voldoet aan alle relevante webwinkel regelgeving?

Webwinkels hebben te maken met speciale juridische eisen. Zo schrijft de wet voor dat u zich moet identificeren, dat uw algemene voorwaarden op een specifieke manier moeten worden aangeboden en dat u in een privacyverklaring moet toelichten wat u doet met persoonlijke informatie. Zeker weten dat alles op orde is?

> Vraag een webshop scan aan of maak zélf juridische webwinkel documenten met onze generatoren op JuriDox