Oneerlijke handelspraktijken zijn verboden, maar wat is de sanctie als een bedrijf ze toch toepast? Gisteren berichte Louise over de sanctie bij Belgische oneerlijke handelspraktijken, namelijk dat een consument die door zo'n praktijk een product aanschaft, dit product mag houden maar wel zijn geld moet terugkrijgen. Dat lijkt effectief, want een bedrijf wordt zo concreet gestraft voor zijn handelspraktijk. Uit het onderzoek waar Louise over blogde, blijkt dat dit in de praktijk flink tegenvalt. Een "vrijwel dode letter" noemt men het. Hoe zit dan in Nederland?
Bij ons zijn de regels over oneerlijke handelspraktijken anders in de wet ingevoerd. De wetgever heeft gekozen voor het aanmerken van zulke praktijken als onrechtmatig, wat erop neerkomt dat de consument de schade vergoed kan laten krijgen die hij heeft geleden door de oneerlijke handelspraktijk. Dat lijkt een stevige stok, maar de praktijk is anders. (En ja, de Consumentenautoriteit kan boetes opleggen maar dat is een andere kwestie.)
Het belangrijkste nadeel van de Nederlandse oplossing is dat je niet automatisch een overeenkomst kunt annuleren wanneer je deze gesloten hebt dankzij een oneerlijke handelspraktijk. Zo zou een bedrijf een consument kunnen overhalen door te schermen met een wettelijk recht als uniek voordeel ("alleen bij ons mag elke internetaankoop binnen zeven werkdagen retour!"). Dat is een verboden handelspraktijk, maar hierdoor heeft de consument niets gekocht dat hij niet al wilde hebben. Hij zal moeten aantonen dat er gedwaald is of dat hij bedrogen is, en dat is niet eenvoudig. Ook niet als de reden van de aankoop een oneerlijke handelspraktijk is.
Daarnaast is een belangrijk nadeel dat je bij een onrechtmatige daad wel je schade vergoed kunt krijgen, maar dat je dan wel die schade moet kunnen onderbouwen, het liefst met bonnetjes. Maar hoe doe je dat als consument? Wat is de schade bij die internetaankoop dankzij de misleidende mededeling? Het prijsverschil met de goedkopere concurrent?
Het Belgische systeem - houd het product maar krijg je geld terug - heeft het voordeel dat het concreet en praktisch is. Het levert de consument tastbaar iets op en is een direct en meetbaar nadeel voor de winkel. Maar uit onderzoek is gebleken dat de Belgische consument dit recht niet inroept, waarschijnlijk omdat men bang is dat de winkel een incassobureau loslaat. Of omdat men gewoon niet weet dat dit recht geldt.
Wellicht benoem ik nu een vooroordeel maar als we in Nederland de regel "ben je oneerlijk behandeld door een winkel, dan mag je het gekochte gratis houden" invoeren dan verwacht ik binnen een week dat elke winkel zich perfect aan de regels gaat houden.
