Het is 2032 en Robins gedecentraliseerde energiehandelsplatform verovert Europa. Robins dag begint met een holografische conferentie met Spaanse zonne-energiecoöperaties, gevolgd door een real-time veiligheidscontrole van het platform door een geavanceerde virtuele agent.
Dankzij geharmoniseerde EU-regels voor digitale energiehandel en data-uitwisseling over de grens, voelt heel Europa als één geïntegreerde energiemarkt. Wat ooit een bureaucratische nachtmerrie leek, is nu de fundering van Robins innovatieve onderneming die groene energie democratiseert en klimaatverandering effectief aanpakt.
Welkom in de ‘Digital Decade’
Dit verhaal lijkt misschien sciencefiction, maar de fundamenten worden nu al gelegd. Welkom in de ‘Digital Decade’, het ambitieuze plan van de Europese Unie om van Europa een digitale koploper te maken. Vier kernpunten staan centraal: digitale vaardigheden voor iedereen, veilige en duurzame digitale infrastructuren, digitale transformatie van bedrijven, en digitalisering van publieke diensten. Naast fikse investeringen vereist dit ook een grondige herziening van het juridisch kader. Want ondernemen en innoveren floreert binnen duidelijke kaders.
De EU heeft dan ook een ongekend wetgevingsprogramma opgetuigd. Meer dan honderd wetten en verordeningen zijn in de maak of al in werking getreden. Denk aan de AI Act, de NIS2 Richtlijn, de Digital Services en Digital Markets Acts (DSA en DMA) of de Data Act. Maar ook wetgeving als de Accessibility Act, de Right to Repair Directive en natuurlijk de General Data Protection Regulation (AVG, in het Nederlands afgekort) maken deel uit van deze constellatie. We kunnen al deze nieuwe regels onderverdelen in acht hoofdthema’s:
- Mensgericht en inclusief
- Digitale identiteit
- Inhoud en expressie
- Infrastructuur en toegang
- Digitale economie en markten
- Data en privacy
- Cyber en weerbaarheid
- Digitale soevereiniteit
De impact op ondernemers en innovatie
Voor veel ondernemers klinkt Robins onderneming misschien als een verre droom. “Hoe kan ik innoveren als ik me aan zoveel regels moet houden?” is een veelgehoorde verzuchting. En dat is logisch met zo veel nieuwe regels en rechtsgebieden. Toch is het niet terecht. Al deze nieuwe regels stellen juist kaders om dingen wél mogelijk te maken, in plaats van ze te verbieden.
Neem als voorbeeld de AI Act. Afgezien van een handvol verboden stelt deze vooral kaders hoe om te gaan met risicovolle toepassingen. Zorg voor een kwaliteitsmanagementsysteem, integreer menselijk toezicht en volg technische standaarden rond risicobeheersing. Of de cybersecurityregels zoals NIS2, DORA en de Cyber Resilience Act: deze professionaliseren en structureren security-eisen en zorgen voor verifieerbaarheid van securityprocessen. Omgaan met data wordt gestroomlijnd door de Data Act, en de Data Governance Act biedt daar bovenop juist nieuwe businessmodellen voor handel in data.
Natuurlijk is het implementeren van al deze nieuwe regels een uitdaging voor ondernemers. Het vereist tijd, middelen en vaak een nieuwe manier van denken. Maar laten we niet vergeten dat de EU zich hiervan bewust is en ondersteuning biedt. Er komen toolkits, handleidingen en financiële steun bij innovatie om deze transitie te maken.
Minstens zo belangrijk: deze nieuwe wetgeving creëert een gelijk speelveld binnen Europa, wat vooral voor kleinere spelers kansen biedt om te concurreren met grote tech-giganten. De bekendste voorbeelden hiervan zijn de DSA en DMA: die bevatten nadrukkelijk handvatten om die grote, Amerikaanse spelers er onder te krijgen. Dat gelijke speelveld komt ook terug in de situatie voor de burger: die krijgt nieuwe rechten en weet hoe deze uit te oefenen. Dat schept vertrouwen, dat nu nog vaak genoeg ontbreekt bij digitale diensten die zomaar de voorwaarden kunnen wijzigen, toepassingen in kunnen trekken of accounts kunnen blokkeren.
De acht pijlers van de Digital Decade
Laten we de acht hoofdthema’s eens nader bekijken. Wat betekenen deze en welke wetten kunnen we hierbij tegenkomen?
Mensgericht en inclusief
In het hart van de digitale revolutie staat de mens. De EU zet in op een digitale wereld die niemand achterlaat. Van toegankelijke websites voor mensen met een beperking tot het dichten van de digitale kloof tussen stad en platteland. De Accessibility Act zet hierin de toon: iedereen moet zorgen dat digitale producten en diensten zo veel mogelijk voor iedereen bruikbaar zijn. Digitale geletterdheid wordt daarmee net zo belangrijk als lezen en schrijven, met programma’s die jongeren én ouderen klaarstomen voor de digitale toekomst. Een ander aspect is toegang tot technologie. Het recht van reparatie en het kunnen ‘meenemen’ van je data of gekochte content is daarbij van groot belang.
Digitale identiteit
Stel je voor: één digitale sleutel voor al je online activiteiten. Van het aanvragen van een paspoort tot het openen van een bankrekening of het inloggen bij je favoriete webshop. De EU werkt aan een nieuw raamwerk voor de digitale identiteit voor elke Europeaan. Zeggenschap staat hierbij voorop: jij bepaalt welke gegevens je deelt en met wie. Maar ook online bankieren en handel in cryptovaluta krijgen met nieuwe regels te maken.
Inhoud en expressie
Het internet: een bruisende marktplaats van ideeën of een broeinest van desinformatie? De EU zoekt de balans tussen vrije meningsuiting en verantwoordelijkheid. Dit gebeurt bijvoorbeeld door de DSA: sociale mediaplatforms worden aangespoord om haatzaaien en nepnieuws aan te pakken zonder censuur te plegen. Tegelijkertijd krijgen gebruikers meer controle over wat ze zien en delen. Diversiteit en variëteit van de media wordt verder gestimuleerd.
Infrastructuur en toegang
Supersnel internet wordt net zo vanzelfsprekend als stromend water. De EU pusht voor 5G-dekking in elke uithoek van het continent en bereidt zich al voor op 6G. De voorgenomen Digital Networks Act moet hierin een solide basis leggen, die tevens de veiligheid van digitale netwerken moet garanderen. Ook een grote rol zal de wettelijk verankerde netneutraliteit spelen: providers mogen geen onderscheid maken naar klant of soort dienst bij hun dienstverlening rond internettoegang.
Digitale economie en markten
Nieuwe regels moeten zorgen voor een eerlijke markt, waar ook kleine startups kunnen concurreren met tech-giganten. Ondernemen wordt aangemoedigd, maar niet ten koste van alles: er komen strenge regels om misstanden (zoals dark patterns en misbruik van online sleutelposities) tegen te gaan. Ook de handel in content (apps, audio, video) moet meer consumentgericht worden. Nieuwe regels over zakelijke transparantie, zoals in de onlangs aangenomen Corporate sustainability due diligence directive, dragen ook bij aan een verbeterde markt.
Data en privacy
Al sinds 2016 regelt de AVG de omgang met persoonsgegevens. Daar moet een opvolger voor e-privacy bij komen, met éindelijk betere regels voor omgang met cookies en tracking. Met de Data Act en Data Governance Act is er een vergelijkbaar raamwerk gezet voor gebruik en verspreiding van data die geen persoonsgegevens zijn, waarmee ook handel en herbruikbaarheid van dergelijke data geregeld wordt. Wie wordt beheerst door data (en algoritmes) kan dankzij de AI Act en de toekomstige Platform Work Directive daar nieuwe rechten tegen inzetten.
Cyber en weerbaarheid
Van kritieke infrastructuur tot je slimme koelkast: alles wordt ‘security by design’. Bedrijven en overheden worden verplicht hun digitale verdediging op orde te hebben en cyberincidenten te melden. Er komt een EU-breed netwerk van cybersecurity-centra en een leger van digitale brandweerlieden staat klaar bij calamiteiten. Voor consumenten wordt het makkelijker om gehackte apparaten te laten repareren of updaten. Regels zijn sectorspecifiek: financiële instellingen moeten focussen op veerkracht (resilience), Internet-of-Things producten op updatemogelijkheden en niet-hackbaarheid. Met de Cybersecurity Act is een certificeringsraamwerk neergezet om controleerbaar vast te stellen of een systeem of dienst voldoet aan wat verwacht mag worden. Dit wordt gekoppeld aan nieuwe regels voor financiële aansprakelijkheid bij tekortschieten.
Digitale soevereiniteit
De EU zet in op eigen cloudinfrastructuur, Europese digitale betaalsystemen en home-grown AI. Kritieke technologieën en data moeten binnen Europese grenzen blijven om onafhankelijkheid te garanderen. Maar dit is geen digitaal isolationisme: de EU zoekt wereldwijde samenwerking op basis van gedeelde waarden. Van digitale mensenrechten tot eerlijke belastingheffing voor onlinegiganten, Europa wil de toon zetten in het mondiale debat over de digitale toekomst.
Naar een nieuw decennium
Is Robins verhaal een realistische toekomstvisie of blijft het sciencefiction? De Digital Decade legt een ambitieuze maar concrete basis voor zo’n toekomst. Natuurlijk zijn er uitdagingen, en implementatie vereist tijd, middelen en aanpassing. Maar de potentiële voordelen zijn enorm: een bloeiende, eerlijke digitale economie, verbeterde publieke diensten, en technologische innovaties die ons leven verrijken en verduurzamen.
Het succes van het Digital Decade-programma hangt af van hoe we nu handelen en samenwerken. Welke rol ga jij spelen in het vormgeven van deze digitale toekomst? Hoe zie jij jouw leven en werk veranderen in het licht van deze ontwikkelingen?
Meer weten over AI?
Bezoek dan onze AI-roadshow van 23 tot en met 27 september.
