Mag een werknemer bij ontslag zijn privédata van de werkcomputer halen?

Een lezer vroeg me: Moet een werkgever bij ontslag de werknemer de gelegenheid geven om diens privé foto’s en gegevens te kopiëren die op een computer van de werkgever staan?

Eigendom op data is juridisch onmogelijk

Er is geen specifieke wettelijke regel die zegt dat een werknemer recht heeft op een kopie van digitale gegevens die hij heeft geplaatst op een computer van de werkgever. En dat heeft een reden: data ‘is’ niets.

Je kunt fysieke spullen (zoals een fotolijstje of je broodtrommel) terugeisen op grond van je eigendomsrecht. Maar eigendom op data is juridisch onmogelijk. In enkele bijzondere situaties (virtuele werelden, maar ook beltegoed) heeft de Hoge Raad ooit geoordeeld dat data gestolen kan worden. Daarbij was een cruciaal vereiste dat die data alleen verplaatsbaar was, in tegenstelling tot gewone data die oneindig vaak kan worden gekopieerd. Kopiëren is geen diefstal.

Auteurs- of databankrecht geeft geen recht op kopie van data

En ook auteursrecht of databankrecht op die data gaan de werknemer niet helpen. Die rechten bieden de mogelijkheid te verbieden dat een ander die data gebruikt, maar niet om een kopie daarvan te krijgen. De auteursrechthebbende op een foto kan exemplaren van die foto niet opeisen.

Algemene plicht van goed werkgeverschap en goed werknemerschap

Een werkgever en werknemer hebben echter een algemene plicht naar elkaar: ze moeten van de wet zich ‘goed’ gedragen. Dit is een open norm, die in alle situaties tussen werkgever en werknemer geldt. Je mag die norm dus ook loslaten op deze vraag.

Mijn rechtsgevoel daarbij is dat in normale situaties de werkgever hier niet aan mee hoeft te werken. Een werknemer weet wanneer zijn laatste werkdag is, en kan prima zelf maatregelen nemen om die data te verzamelen en mee naar huis te nemen. Doet hij dat niet, dan mag de werkgever er vanuit gaan dat er geen belangstelling meer voor is.

Bij bijzondere situaties, zoals bij een ontslag op staande voet of een arbeidsconflict waarbij de werkgever de computers op slot doet, zou er wél zo’n plicht kunnen ontstaan voor een goed werkgever om een kopie van privédata af te geven. Dan kan de werknemer het immers niet meer zelf.

Het kan wel een lastige worden om dit praktisch te regelen. Je wilt immers niet voor niets dat die werknemer van je systemen blijft. Maar wellicht kan hij met de handen op de rug een collega de mapjes aangeven die moeten worden gekopieerd. (Wie een beter werkbaar alternatief heeft, ik hoor het graag).

Natuurlijk zal menig bedrijf een reglement hebben waarin staat dat de computers alleen voor werkzaken gebruikt mogen worden. Maar botweg zeggen “reglement zegt nee” gaat ‘m niet worden: die norm van goed werkgeverschap gaat boven je IT-reglement.

> Meer over ICT & Arbeidsrecht