De verspreiding van het coronavirus (COVID-19) en de maatregelen die worden genomen raken steeds meer bedrijven, en ook ICT-bedrijven. Ziekte van personeel, (verplicht) gesloten kantoren, luchtvaartrestricties, gesloten grenzen, etc. Uiteraard wordt de ICT-sector lang niet zo hard getroffen als de horeca of de luchtvaart, maar toch is het denkbaar dat ook ICT-ondernemers moeite krijgen met het nakomen van hun contractuele verplichtingen. Denk bijvoorbeeld aan webshops die afhankelijk zijn van leveranciers en vervoerders, of het halen van de in de SLA afgesproken beschikbaarheid en ondersteuning. Wat voor gevolgen heeft het niet (op tijd) kunnen nakomen van verplichtingen? Is er dan sprake van overmacht?
Nakomen van een contractuele verplichting
Voor bedrijven is het uitgangspunt in het contractenrecht: contractsvrijheid. Bedrijven zijn dus vrij om te beslissen met wie zij een overeenkomst sluiten en welke verplichtingen zij aangaan. Men is wel verplicht een gemaakte afspraak na te komen. Wordt die afspraak niet (op tijd) nagekomen, dan is dit een ‘tekortkoming’. Als iemand toerekenbaar (m.a.w. verwijtbaar) tekortschiet, dan kan dit verstrekkende gevolgen hebben:
- Verplichting tot schadevergoeding
- Verplichting om alsnog na te komen
- Wederpartij heeft recht om de overeenkomst te ontbinden
Of iemand daadwerkelijk is tekortgeschoten hangt af van wat partijen in het IT-contract hebben opgenomen over die verplichting. Staat er in het contract een inspanningsverplichting (‘leverancier doet zijn best voor goede beschikbaarheid’) of een resultaatsverbintenis (‘leverancier belooft beschikbaarheid van 99%’)? In die gevallen is de leverancier bij een tekortkoming verplicht om schade te vergoeden, tenzij er sprake was van overmacht. Als er echter in de overeenkomst een garantie (keiharde toezegging) is opgenomen, dan kan de leverancier zelfs geen beroep doen op overmacht.
Overmacht
Een beroep op overmacht (ook wel ‘force majeur’) heeft dus tot gevolg dat iemand niet aansprakelijk is voor een tekortkoming of de overeenkomst kan beëindigen. Als je door het coronavirus de gemaakte afspraken niet kan nakomen, kan je dan een beroep doen op overmacht? Dat hangt ervan af of er in de overeenkomst iets is afgesproken over overmacht.
Overmacht in de overeenkomst
Vaak wordt er in overeenkomsten (soms limitatief) omschreven in welke concrete situaties er sprake is van overmacht. Denk aan “overstroming, aardbeving, staking, oorlog, gewijzigde overheidsmaatregelen”. Of meer ICT-specifiek: “storing in de telecommunicatie-infrastructuur, licentieweigering”.
Om met betrekking tot het coronavirus een beroep te kunnen doen op overmacht, is het relevant als er omstandigheden als virusuitbraak of pandemie zijn opgenomen in het contract. Maar ook overheidsmaatregelen kunnen in geval van het coronavirus zeker een rol spelen. Dat geldt ook voor een hele brede omschrijving als “alle van buitenkomende oorzaken waar het bedrijf geen invloed op heeft”.
Overmacht in de wet
Als er in de overeenkomst niks is geregeld met betrekking tot overmacht, dan geldt de bepaling uit de wet. In de wet staat een vrij brede omschrijving van overmacht: “als een samenbrengende gebeurtenis niet is te wijten aan schuld, noch krachtens de wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt”.
Onvoorziene omstandigheden
Indien een beroep op overmacht niet mogelijk is, dan is er in theorie nog een redmiddel: een beroep op “onvoorzienbare omstandigheden”. De rechter kan op verzoek een contract wijzigen of (gedeeltelijk) ontbinden. De rechtsprak laat echter zien dat er niet snel sprake is van onvoorziene omstandigheden. Zo is bijvoorbeeld geoordeeld dat daar bij een economische crisis geen sprake van was.
Dus, levert het coronavirus overmacht op?
De uitbraak van het coronavirus en de overheidsmaatregelen kunnen een grondslag vormen voor overmacht, maar dit hangt af van wat er in het contract staat. Is er een garantie opgenomen, dan is een beroep op overmacht sowieso niet mogelijk. In de andere gevallen kan corona overmacht opleveren als de overmachtsclausule in het contract hier ruimte voor laat. Daarom is het belangrijk om in uw eigen contracten en voorwaarden na te gaan of dit goed is geregeld.
