Geregeld krijgen wij de vraag van cliënten hen bij te staan in een conflict met hun IT-leverancier over een mislukt automatiseringsproject. Dergelijke conflicten zijn vrijwel altijd complex. Met name omdat in IT-contracten veelal een inspanningsverplichting is opgenomen in plaats van een resultaatsverplichting. Hierdoor is het vaak onduidelijk wat er van de IT-leverancier mag én kan worden verwacht.
Doordat het niet eenvoudig is om voor een automatiseringsproject harde afspraken vast te leggen, kan een dergelijk project sneller uitlopen tot een dure teleurstelling. In deze blog bespreken wij de mogelijkheden die een afnemer heeft om alsnog juridisch op te treden tegen zijn IT-leverancier bij een mislukt automatiseringsproject. De bijzondere zorgplichten van IT-leveranciers spelen hierbij de hoofdrol.
Bijzondere zorgplichten van IT-leveranciers
In de afgelopen augustus-editie van 'Computerrecht - Tijdschrift voor informatietechnologie en recht' is een zeer interessant artikel verschenen over de bijzondere zorgplichten van IT-leveranciers, inclusief een bloemlezing van de ontwikkeling in de rechtspraak. In dit artikel wordt de vraag behandeld of bij IT-leveranciers sprake is van een bijzondere of verzwaarde zorgplicht gelet op de rechtspraak inzake IT-geschillen. Geconcludeerd wordt dat dit inderdaad het geval is, aangezien de zorgplicht is toegesneden op een specifiek onderwerp, zijnde de IT-overeenkomst, en er een behoorlijke disbalans bestaat in kennis tussen partijen. Dit laatste geeft met name in de adviesrol van leveranciers een informatie- en waarschuwingsplicht. Een schending van dergelijke plichten levert dan een grond op om van een overeenkomst af te kunnen of schade vergoed te kunnen krijgen vanwege wanprestatie.
Wat ons betreft een gerechtsvaardigde conclusie. Het is precies hoe wij in de behandeling van geschillen met een IT-leverancier de zaak insteken. De tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst wordt beargumenteerd op basis van gebruikelijke zorg en zorgvuldigheid in de branche. Op zichzelf menen wij dat de zorgplichten van IT-leveranciers voortvloeien uit de aard van de overeenkomst. Meestal gaat het om de zogenaamde overeenkomst van opdracht, vaak in combinatie met een koop en/of gebruiksovereenkomst. Of een opdracht naar behoren is uitgevoerd, wordt beoordeeld in vergelijking tot wat van een redelijk bekwaam en redelijk vakgenoot mag worden verwacht. Hierin zit dus vervat de gewoonten en gebruiken uit de IT-branche, zoals webstandaarden, php voorwaarden en de kwaliteitsnormen uit 'best practices'.
Waarschuwingsplicht van IT-leveranciers
In de branche zijn informatievoorziening en waarschuwingen, bijvoorbeeld betreffende de mogelijkheden en grenzen van beveiliging, meer en meer gebruikelijk. In deze gebruiken, brancherichtlijnen, branchevoorwaarden etc. zijn dus altijd wel argumenten te vinden om in een specifieke situatie te kunnen beoordelen of van ondeugdelijke uitvoering van de opdracht sprake is. Met deze argumenten kun je optreden tegen teleurstellend werk of werking van een dienst.
Het gaat bij de beoordeling van de deugdelijkheid van de geleverde dienst dus niet enkel om hetgeen wat precies is overeengekomen en is vastgelegd in de overeenkomst. Bijkomende omstandigheden zijn juist relevant in de beoordeling of er sprake is van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst; zoals mededelingen voorafgaand aan de totstandkoming van de overeenkomst en het wel/niet waarschuwen en informeren tijdens de uitvoering van de overeenkomst zijn relevant in de beoordeling of er sprake is van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming. Als er sprake is van een toerekenbare tekortkoming ofwel wanprestatie dan ontstaat de mogelijkheid een overeenkomst te ontbinden en/of schadevergoeding te vorderen.
Informeren over ontbreken bepaalde functionaliteiten?
Ook het nalaten mede te delen of te waarschuwen dat een bepaalde functionaliteit ontbreekt in de software, kan een ICT-leverancier duur komen te staan. In de zaak 'Exact/Brandmeester’s' staat deze zorgplicht centraal.
Exact had met Brandmeester’s een overeenkomst gesloten tot levering van een (boekhoudkundig) softwarepakket inclusief consultatie- en onderhoudsdiensten. De software bood niet de mogelijkheid gecomprimeerde bijschrijvingen van pinbetalingen automatisch af te letteren (wel voor ongecomprimeerde bestanden). Brandmeester’s meende dit wel van een dergelijk softwarepakket te mogen verwachten en heeft de overeenkomst ontbonden en heeft aanspraak gemaakt op vergoeding van schade.
Exact meende dat van wanprestatie geen sprake was. Het geleverde softwarepakket voldeed aan de contractuele specificaties en er was niets overeengekomen betreffende de mogelijkheid tot automatische aflettering van gecomprimeerde bestanden. Het hof verwerpt het verweer van Exact en oordeelde dat Exact een programma heeft geleverd met een afletterfunctie en had zich bewust moeten zijn - ook zonder dat zij daar door haar afnemer op gewezen wordt - van de problemen die daarbij kunnen optreden en die voor haar afnemer belangrijk zijn om te weten. Exact had Brandmeester’s moeten waarschuwen of informeren over het ontbreken van deze automatische afletteringsfunctie. Zowel de ontbinding van de overeenkomst als een behoorlijke schadevergoeding werden toegewezen en de gebruiksvergoeding (tegeneis van Exact) voor de periode dat het pakket is gebruikt, werd op nihil gesteld.
Deze uitspraak laat zien dat op ICT-leveranciers een behoorlijke zorgplicht en informatieplicht rust en dat als een geleverde dienst niet aan uw verwachting voldoet, er dus zeker mogelijkheden zijn hiertegen op te treden.
Deze blog is geschreven in samenwerking met Jessica Hof, juridisch adviseur bij ICTRecht Groningen.
