Het jaar 2017 zal de boeken in gaan als het jaar waarin cryptogeld zijn eerste stappen zette richting mainstream acceptatie. Nog niet eerder is deze revolutionaire technologie zó vaak in het nieuws geweest, in de krant bediscussieerd, gekocht, verkocht, opgehemeld en afgeschoten. Het is een ontzettend spannend en interessant spektakel om te volgen. Voordat we aan 2018 beginnen is het daarom goed om even terug te kijken naar de ontwikkelingen in 2017.
Als u nog niet eerder van cryptogeld, Bitcoin of blockchain heeft gehoord, dan zijn hier en daar links en verwijzingen ingevoegd om u op weg te helpen. Inmiddels mogen we wel stellen dat deze technologieën onze levens op een ingrijpende manier gaan veranderen. Kennis en inzicht zijn het wapen om hier niet door overrompeld te worden.
Deze blog is als volgt opgedeeld. Volg de links om naar dat onderwerp te springen:
Coinrecht
Vanuit een persoonlijk interesse ben ik in maart begonnen met deze blogserie over cryptogeld, Bitcoin en blockchain. Volgens ICTRecht nomenclatuur heeft de serie de naam Coinrecht gekregen. In maart wisten we nog niet wat een enorme vlucht het ecosysteem zou nemen en hoe deze niche zich zou ontwikkelen. Achteraf gezien was het een zeer opportuun moment om te beginnen.
De serie begint met een algemene introductie van cryptogeld. Vervolgens hebben we gekeken naar de blockchain en de belangrijkste aspecten daarvan. Een van de projecten die blockchain mogelijk maakt is het platform Ethereum en de introductie van smart contracts. Daarna werden de onderwerpen vooral gestuurd door recente ontwikkelingen. Enkele belangrijke zullen hieronder aan de beurt komen.
Koers van cryptogeld
In deze serie probeer ik niet te veel nadruk te leggen op de prijs (of koers) van cryptogeld, maar inmiddels is dit een indicator die niet genegeerd kan en mag worden. Tevens is het een van de aspecten die het meeste tot de verbeelding spreekt, omdat het mogelijk is om in cryptogeld te investeren. Naarmate de prijs omhooggaat, en dat gaat met flinke sprongen, is het mogelijk om hier een aanzienlijke waardevermeerdering mee te behalen.
Kijk bijvoorbeeld even naar onderstaande grafiek van de beurswaarde (market cap) van alle soorten cryptogeld in dollars. Hoewel er vraagtekens geplaatst kunnen worden bij de waarde van de 'market cap' indicator in het geval van cryptogeld, is het toch een overtuigende grafiek. Een belangrijke drijvende kracht hierachter is cryptomunt Bitcoin die het afgelopen jaar de grens van tienduizend dollar (en euro) heeft doorbroken. Voor de beeldvorming: ten tijde van de eerste blog was de waarde van een Bitcoin 970 euro. Inmiddels is dit 14606 euro.
Ontwikkelingen
ICTRecht
Sinds het starten van de blogserie zijn we in contact gekomen met zeer interessante en verschillende marktpartijen die, met een geheel eigen visie, willen gaan ondernemen op het terrein van cryptogeld. Met name de variatie in de verschillende producten en diensten stemt enorm positief voor de toekomst. Zowel bij de mensen die we hebben ontmoet als nieuwe klanten als op evenementen waarbij we aanwezig waren, heerst een enorm optimisme. Mede hierom zijn we enorm nieuwsgierig naar wat 2018 gaat brengen.
ICO's
We hebben een enorme toename gezien in het gebruik van Initial Coin Offerings. Volg de link voor een uitgebreidere beschrijving. Wereldwijd is er het afgelopen jaar ongeveer vier miljard dollar opgehaald. Hoe deze nieuwe tokens gekwalificeerd gaan worden binnen het financiële recht is nog onduidelijk. Omdat deze wetgeving niet alleen een nationale aangelegenheid is, is het goed om naar internationale signalen te kijken. Zowel China als de VS hebben aangekondigd hier tegen op te gaan treden en hebben inmiddels de daad bij het woord gevoegd.
De kans is volgens mij groot dat 2018 een belangrijk jaar gaat worden voor wetgeving. Uiteindelijk hebben ICO tokens erg veel gemeen met effecten zoals ze in de Wft gedefinieerd zijn. Dit zal ook een belangrijke fase in de ontwikkeling van ICO's inluiden. De hoop is dat wetgevers er niet met gestrekt been in gaan.
De kans bestaat namelijk dat er een ongemakkelijk moment zal komen waarop geconcludeerd moet worden dat handhaving, vanwege het decentrale karakter van deze ontwikkelingen, blijvend te kort kan gaan schieten. Richting (potentiële) investeerders blijft het van belang om te wijzen op de risico's. Zeker ten tijde van een euforische markt is het goed om altijd verantwoord te handelen. De AFM wijst hier in ieder geval regelmatig op.
Forks
Waar Bitcoin eerder nog een onbeweegbare boom was, zijn er inmiddels vertakkingen ontstaan. Om Bitcoin ingrijpend te wijzigen is een consensus van 95% nodig. Daarom is het erg moeilijk om iedereen op één lijn te krijgen wanneer men een andere koers wil gaan varen. Verschillende partijen die ieder een andere toekomstvisie voor Bitcoin hebben, zijn nu een eigen weg ingeslagen. Inmiddels hebben we twee forks meegemaakt (BCash en BGold). De verwachting is dat dit in de toekomst nog vaker gaat gebeuren. Uiteindelijk kan het zelfs een geschikte manier zijn om de levensvatbaarheid van nieuwe ideeën en technologieën te testen om zo Bitcoin als geheel wendbaar en resistent te houden.
Futures
Een belangrijke stap richting mainstream adoptie is de introductie van futures geweest. Deze ontwikkeling geeft Bitcoin een grote impuls van legitimiteit. Met name omdat traditionele financiele instellingen zich hebben gerealiseerd dat ze niet meer om Bitcoin heen kunnen. Na de introductie van twee platformen in 2017 zal zelfs de NASDAQ begin 2018 beginnen met Bitcoin futures. Wat de impact hiervan zal zijn is natuurlijk onduidelijk. Wel krijgt Bitcoin hiermee een nieuw niveau van acceptatie.
Wetgeving
We hebben eerder stilgestaan bij verschillende signalen op het gebied van wetgeving en jurisprudentie. Hoewel er geen tekort is aan kanttekeningen, waarschuwingen en bangmakerij, is er nog steeds geen substantiële regelgeving die expliciet van toepassing is op cryptogeld. Veel advies over cryptogeld bestaat dan ook uit het anticiperen op wetgeving die nog gemaakt gaat worden of bestaande wetgeving die op cryptogeld van toepassing verklaard kan gaan worden.
Dit betekent niet dat er geen belangrijke ontwikkelingen in de pijplijn zitten. Inmiddels wordt er wel rekening gehouden met custodian wallet aanbieders in de vierde anti-witwasrichtlijn, heeft de minister van Financiën al aangegeven dat ICO's onder de Wft kunnen gaan vallen en heeft ook de Europese Effectenmarkttoezichthouder (ESMA) ICO's geagendeerd. Natuurlijk hebben ook internationale ontwikkelingen een grote invloed op de opinie van Nederlandse en Europese wetgevers.
Waarschuwingen
De wereld van cryptogeld is niet alleen rozengeur en maneschijn. Hoeveel positieve impact en potentie het ook heeft, het is altijd verstandig om ook rekening te houden met de minder leuke en mogelijke negatieve kanten.
Betaal belasting
Benjamin Franklin zei: " [...] nothing can be said to be certain, except death and taxes". Dit geldt natuurlijk ook voor cryptogeld. Hoewel het momenteel een onmogelijke taak lijkt voor de belastingdienst om effectief inkomen/rendement uit cryptogeld te belasten, betekent dit niet dat het zo blijft. De ruim honderdduizend beleggers in cryptogeld (zowel natuurlijke als rechtspersonen) zullen inmiddels gezamenlijk een leuke winst hebben verzameld. Om in de toekomst niet voor een vervelende verassing te komen staan, is het goed om het belang van belastingen niet te verwaarlozen. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld is de belastingdienst (IRS) al actief op zoek naar burgers met vermogen in cryptogeld. Onlangs zijn er trouwens via een Wob-verzoek nog documenten vrijgekomen. Deze geven een interessant kijkje in de overwegingen van de belastingdienst.
Anticipeer op aankomende wetgeving
Momenteel is nog veel onduidelijk op het gebied van wetgeving en iedere ondernemer in het crypto-ecosysteem bevindt zich nog in een grijs gebied. Hoewel wetgeving natuurlijk niet overhaast moet worden geschreven en doorgevoerd, heeft het uitblijven daarvan ook vervelende gevolgen. Veel ondernemers lopen bijvoorbeeld tegen onredelijke beperkingen aan binnen een systeem dat niet zo happig is op concurrentie. Wij horen uit de praktijk dat ondernemers, die iets met cryptogeld en/of blockchain willen gaan doen, soms geen bankrekening kunnen krijgen. Deze werden geweigerd zodra een bank lucht kreeg van de materie.
Vooruitblik blockchain & cryptogeld
Een vooruitblik naar 2018 bevat heel veel spannende ontwikkelingen, zowel op technisch als op juridisch gebied.
Technische ontwikkelingen in cryptogeld
Een van de krachtigste aspecten van het crypto-ecosysteem zijn de mensen die er bij betrokken zijn: de community. We staan aan de vooravond van een nieuwe vorm van digitaal geld, en dit wakkert een diepe motivatie aan in de allerbeste programmeurs, ondernemers en andere supporters. Het schip groeit en de koers wordt steeds moeilijker te beïnvloeden.
We zien nu al technieken die in de komende jaren belangrijke veranderingen teweeg gaan brengen. Een goed voorbeeld hiervan is het Lightning Network. Het project bouwt een peer-to-peer laag bovenop Bitcoin die het mogelijk maakt om in milliseconden en tegen zeer lage transactiekosten Bitcoinbetalingen uit te voeren. Dit netwerk zal uiteindelijk zelfs in staat zijn om transacties te doen tussen verschillende blockchains (atomic swaps). Kortom, het tempo van ontwikkeling is razendsnel en we zien inmiddels concrete voorbeelden van transacties die we voorheen als onmogelijk hadden afgedaan.
Juridische ontwikkelingen in cryptogeld
Het is onvermijdelijk dat er wetgeving komt. Het huidige laissez-faire model kan niet permanent standhouden. We kunnen alleen maar hopen dat de wetgevers niet worden gedreven door angst en controle, maar door voortschrijdend inzicht en een goed begrip van de mogelijkheden. Cryptogeld zal met de tijd hopelijk een status krijgen zoals die van het internet. Waar de weerstand tegen het internet in de jonge jaren sterk was, hebben we inmiddels Europese wetgeving die voorschrijft dat iedere burger toegang moet hebben tot het wereldwijde netneutrale web.
Tot slot
Als u twintig minuten de tijd heeft, doe uzelf dan een heel groot plezier en ga even rustig zitten voor deze presentatie van Andreas Antonopoulos:
https://www.youtube.com/watch?v=rc744Z9IjhY
Welkom bij de financiële revolutie (de waarde van één Bitcoin (BTC) is op dit moment 14606 euro).
