Op 1 april schreven wij nog over problemen met de privacy binnen het sociaal domein. Nu is wederom gebleken dat uw privacy door de gemeentes ernstig wordt geschonden. Onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens toont aan dat in alle onderzochte gemeentes problemen zijn met de waarborging van uw privacy. Is het privacybeleid in uw gemeente wel op orde?
Juist gemeentes vormen een essentieel onderdeel in uw bestaan. Sommige burgers zijn van mening dat zij niets te verbergen hebben en dat privacy daarom niet erg belangrijk is. Maar zou u het prettig vinden als uw buurman op de hoogte blijkt te zijn van al uw problemen binnen het gezin? Voelt u zich comfortabel bij het idee dat de buurvrouw kennis heeft van gezondheidsproblemen van uw dochter? De decentralisatie van zorgtaken brengt veel problemen terug naar gemeenteniveau. Juist nu is het belangrijk dat uw gemeente uw privacy kan waarborgen!
Dit blijkt echter niet het geval te zijn. De Autoriteit Persoonsgegeven constateert dat gemeentes géén duidelijk beeld hebben van welke gegevens zij in het sociaal domein mogen verwerken. Daarbij heeft geen van de gemeentes een goed beleid ten aanzien van het verkrijgen van toestemming van een hulpbehoevende. De Wet bescherming persoonsgegevens stelt dat een toestemming vrijelijk verkregen dient te worden, in veel gevallen is dit nu binnen het sociaal domein niet het geval.
Een toestemming die in vrijheid word gegeven betekent namelijk dat u geen nadelen mag ondervinden van het weigeren van de toestemming. Het mag niet zo zijn dat het weigeren van toestemming van gegevensverwerking ten koste gaat van een goede zorg. Een toestemming die onder zulke dwang wordt afgelegd zal daarom niet rechtmatig zijn. Uit onderzoek blijkt daarom dat toestemming in veel gevallen geen grondslag is voor gegevensverwerking.
Uw gemeente dient daarom goed in kaart te brengen op welke grondslag zij wel gegevens kunnen verwerken. Binnen het sociaal domein zal uw wijkteam diverse fases hebben. Zo kan er sprake zijn van vroegsignalering. Vroegsignalering betreft de situaties waarin een gezin nog geen verzoek gedaan heeft om hulp, maar dit is wel een fase waarin uw gemeente al gegevens over u of uw gezinsleden vastlegt. Uw gemeente heeft daarvoor grondslagen, maar die moeten wel duidelijk onderbouwd worden door de gemeente. Een gemeente kan bijvoorbeeld gegevens verwerken op grond van een wettelijke taak.
Daarnaast hebben gemeentes veelal geen overzicht van de doelen, grondslagen en de soort persoonsgegevens die verwerkt worden in het kader van het sociaal domein. Veel gemeentes hebben het idee dat het verkrijgen van toestemming de enige mogelijkheid is om gegevens te verwerken, terwijl er juist diverse grondslagen van toepassing kunnen zijn. Het is daarom zaak dat gemeentes hun beleid hierop afstemmen.
Natuurlijk is dit geen eenvoudige opgave. Er is zeer veel vrijheid gegeven aan gemeentes om het sociaal domein zelfstandig in te richten. Er rust een grote verantwoording op hun schouders. De gemeente is zelf aan zet om de gegevens op een rechtmatige manier te verwerken, daarbij dient zij oog te hebben voor de gevoeligheid van de gegevens.
Het onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens mag een wake-up call genoemd worden voor de gemeentes. De Autoriteit Persoonsgegevens verwacht dat gemeentes snel overgaan tot het verschaffen van duidelijkheid over de gegevensverwerking binnen het sociaal domein. Professionals, zoals medewerkers van het wijkteam, dienen beter ondersteund te worden om te handelen conform de Wet bescherming persoonsgegevens en burgers dienen beter geïnformeerd te worden over de gegevensverwerking.
De Autoriteit Persoonsgegevens heeft hierbij ook nog aangegeven bezig te zijn met onderzoek naar de werkwijze van de wijkteams binnen het sociaal domein en de beveiliging van persoonsgegevens. Dit onderzoek zal dus zeker navolging krijgen.
Gemeente, richt nu nog op tijd uw privacybeleid omtrent gegevensverwerking in! U heeft nu nog de mogelijkheden om conform de Wet bescherming persoonsgegevens te handelen. Kom nu in actie en bescherm uw burger, dat is immers uw taak!
ICTRecht Academy
Onze trainingen geven u een goede juridische voorbereiding om bijvoorbeeld taken als privacy officer uit te kunnen voeren en uw organisatie voor te bereiden op (naderende) privacywetgeving.
