Nooit ziek, altijd beschikbaar, content altijd op tijd af en op locatie, zonder dat ze daadwerkelijk op locatie hoeven te zijn, dus geen reiskosten. Dat zijn de virtuele influencers. Geen wonder dat deze marketingtool steeds meer aan populariteit wint. Niet alleen voor bedrijven die op zoek zijn naar een influencer om hun merk of product te promoten, is dit het ideaalbeeld. Ook de makers van dit digitale personage verdienen er aardig wat centjes mee. Klinkt perfect toch? Of is de virtuele influencer te mooi om waar te zijn?
Virtuele influencer
De influencer is ons tegenwoordig allemaal wel bekend: het is een persoon die op social media veel invloed heeft en deze invloed gebruikt om mensen ertoe aan te zetten om bepaalde producten of merken te kopen. Maar wat is dan de virtuele influencer? Dit is eigenlijk precies hetzelfde. Ook de virtuele influencer gebruikt zijn of haar invloed om producten of merken te promoten. Het verschil zit hem in het feit dat de virtuele influencer geen echt persoon is, maar een digitaal personage. Iemand die niet bestaat. Dit personage is bedacht door een bedrijf, gegenereerd door een computer en wordt vervolgens ingezet als marketingtool.
Voor- en nadelen
De virtuele influencer kent veel voordelen ten opzichte van de influencer van vlees en bloed. Vandaar dat er gretig gebruik van wordt gemaakt. Toch zien critici ook nadelen. Zo is het minder makkelijk om je in te leven in de virtuele influencer. Want laten we eerlijk zijn: met een echt persoon leef je toch net iets meer mee, dan met een fictief karakter. Ook kost de virtuele influencer veel tijd en geld, want achter iedere 'foto' van dit digitale personage die wij op sociale media zien, zit een team van mensen die hier bloed, zweet en tranen in gestoken heeft. Het is dus zeker geen goedkoop marketinginstrument.
Privacy en de virtuele influencer
Het fenomeen ‘virtuele influencer’ is op zichzelf natuurlijk al een interessant onderwerp. Maar ook vanuit privacyperspectief valt hier iets over te zeggen. Op het eerste gezicht zou je namelijk denken dat een virtueel personage niet beschermd wordt door de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). De AVG ziet ten slotte op de bescherming van informatie over een geïdentificeerd of identificeerbaar natuurlijk persoon. Een fictief karakter valt hier niet onder, omdat zij niet aan te merken is als natuurlijk persoon. Echter, in ieder geval bij de Nederlandse virtuele influencer Esther Olofsson, is het personage niet volledig computer gegenereerd. Haar lichaam heeft zij te danken aan een model. En dit model wordt, als natuurlijk persoon, wel beschermd door de AVG.
Is het lichaam een persoonsgegeven?
De vraag is echter of het lichaam van het model is aan te merken als een persoonsgegeven, zelfs als haar gezicht niet in beeld is. Is haar lichaam wel te herleiden tot de persoon die erachter zit, als haar hoofd vervangen is door een virtueel gezicht? En zo ja, kan haar lichaam dan misschien zelfs gezien worden als een bijzonder persoonsgegeven onder de AVG? Een foto van een lichaam kan ten slotte iets zeggen over de gezondheid van het model. Mist ze bijvoorbeeld een been of heeft ze overgewicht? Ook kan het iets zeggen over haar etnische afkomst, bijvoorbeeld door haar huidskleur.
Het antwoord op de eerste vraag luidt: ja, het lichaam van het model kan worden aangemerkt als een persoonsgegeven in de zin van de AVG. De AVG kent ten slotte een brede interpretatie van het begrip persoonsgegeven. Zolang het mogelijk is om een persoon te identificeren op basis van bepaalde informatie, valt dit gegeven onder de definitie van een persoonsgegeven onder de AVG. We weten allemaal dat een lichaam voldoende kan zijn om iemand te herkennen. Zie je een bekende van achteren op straat, dan herken je deze persoon vaak zonder dat je zijn of haar gezicht hoeft te zien. Dit kan bijvoorbeeld aan de lichaamshouding liggen, maar ook een specifiek lichaamskenmerk kan doorslaggevend zijn ter herkenning van een bepaald persoon.
Doelgerichte benadering
Het lichaam is, in het geval van de virtuele influencer, echter niet aan te merken als een bijzonder persoonsgegeven in de zin van de AVG. Uit de foto kan weliswaar bijvoorbeeld de etnische afkomst van het model of een medische aandoening kenbaar worden. Dit betekent nog niet dat de foto van het lichaam van het model een bijzonder persoonsgegeven is. Om aangemerkt te kunnen worden als bijzonder persoonsgegeven, dient een foto namelijk gemaakt te zijn met dit specifieke doel. De foto van het lichaam zou bijvoorbeeld specifiek gemaakt moeten zijn met het doel om een onderscheid te maken in etniciteit of om een medische aandoening in beeld te brengen. Dat is in het geval van het lichaam van de virtuele influencer niet zo. Wanneer uit foto’s van de virtuele influencer blijkt dat het model een donkere huidskleur heeft, dan zegt dit slechts toevallig iets over de etniciteit van het model.
Het lichaam van de virtuele influencer is dus weliswaar geen bijzonder persoonsgegeven, maar wel degelijk een persoonsgegeven in de zin van de AVG. Ondanks dat de virtuele influencer een digitaal personage is, geniet zij daarom een recht op privacy. Zo ziet u maar weer hoe ver de AVG eigenlijk rijkt. Bent u dus van plan om aan de slag te gaan met een virtuele influencer, laat de privacy aspecten dan goed controleren.
