Stel: je signaleert dat je buurvrouw steeds vaker in verwaarloosde en verwarde omstandigheid over straat loopt, maar ze heeft aangegeven geen zorg nodig te hebben.
In deze omstandigheid kan er “bemoeizorg” worden geleverd. Bemoeizorg is het verlenen van zorg, terwijl er geen hulpvraag is, in situaties waarin niet-handelen geen optie is. Hierbij zijn meestal verschillende partijen betrokken, die moeten beschikken over de relevante en juiste informatie om de zorg te kunnen verlenen. In deze blog bespreken we de gegevensuitwisseling in de bemoeizorg en de implicaties van de (herziene) handreiking over dit onderwerp.
Bemoeizorg
Typerend voor situaties van bemoeizorg is dat er sprake is van problemen op het gebied van financiën, wonen, werken, psychische en lichamelijke gezondheid, verstandelijke beperking of een lichamelijke handicap, sociale contacten, opvoeding of verslaving. Mensen zijn daardoor niet goed in staat te functioneren in de samenleving en in hun eigen behoefte te voorzien.
Bij een vermoeden over een dergelijke situatie, kan een melding gemaakt worden bij de gemeente (meestal bij het sociaal wijkteam of het Wmo-loket of een speciaal meldpunt). Ook kan men contact opnemen met het Landelijk Meldpunt Zorgwekkend Gedrag waar deskundigen de juiste hulpverleners kunnen inschakelen. Vaak zal dan een bemoeizorgteam worden ingeschakeld om contact te leggen met de betreffende persoon, hen te ondersteunen bij de problemen, hen te stimuleren hulp te accepteren en hen te motiveren voor een behandeling. Het bemoeizorgteam bestaat meestal uit verschillende specialisten, zoals een psychiater, verpleegkundige en maatschappelijk werker. Het team werkt nauw samen met andere partijen, zoals de GGD en politie.
Handreiking gegevensuitwisseling
Om de gegevensuitwisseling tussen de bij de bemoeizorg betrokken partijen in goede banen te leiden, is er in 2014 een handreiking over gegevensuitwisseling in de bemoeizorg gepubliceerd. Vorig jaar mei is deze handreiking herzien. Deze versie is aangepast aan nieuwe of gewijzigde wetgeving zoals de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), Jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning 2015.
Inhoud van de herziene handreiking
Er is geen specifieke wet- en regelgeving over het uitwisselen van persoonsgegevens bij bemoeizorg. De handreiking biedt handvatten voor het uitwisselen van persoonsgegevens voorafgaand aan en gedurende het bemoeizorgtraject. In de handreiking is een stappenplan opgenomen voor het uitwisselen van gegevens bij bemoeizorg en enkele zorgvuldigheidseisen bij het toepassen van dit stappenplan. Het stappenplan is in de herziene versie iets anders weergegeven zodat deze voor een bredere doelgroep van professionals geschikt is. Op verzoek van de professionals zijn ook vijf praktijkvoorbeelden toegevoegd. De herziene versiehoudt rekening met de veranderingen op basis van de AVG, zoals de verruiming van de rechten van de betrokkenen.
De professional die gegevens wil vertrekken aan een ander moet hierbij een zorgvuldige afweging maken aan de hand van het stappenplan. Zo moet deze beoordelen of de gegevensuitwisseling noodzakelijk is en aan wie met welk doel gegevens worden versterkt. Hierbij moet de professional rekening houden met de afwegingen of anonieme gegevens afdoende zijn, de betrokkene toestemming wil verlenen, een wettelijke bepaling verstrekking van gegevens mogelijk maakt of verplicht (zoals het meldrecht), er sprake is van een vitaal belang, conflict van plichten of goed hulpverlenerschap.
Praktische implicaties
Het werk van bemoeizorgteams vloeit niet voort uit een geneeskundige behandelovereenkomst. Dat betekent dat er in principe niet kan worden aangesloten bij de verplichtingen uit de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO).
De WGBO kent echter een schakelbepaling waarmee (specifieke bepalingen uit) de WGBO van toepassing kan worden verklaard in een situatie waarin er niet direct sprake is van een geneeskundige behandeling. De handreiking stelt dat er bij bemoeizorg een beroep kan worden gedaan op deze schakelbepaling. Dit brengt met zich mee dat binnen bemoeizorgteams gegevens gedeeld kunnen worden, aangezien de professionals rechtstreeks betrokken zijn bij de uitvoering van de bemoeizorg. Hiermee is de wettelijke grondslag voor de uitwisseling van deze gegevens geborgd.
Voor het delen van persoonsgegevens met derde partijen geldt dat dit mogelijk is als het stappenplan dit toestaat. Dus op basis van toestemming van de betrokkene (de persoon waaraan de bemoeizorg wordt verleend), een meldrecht, vitaal belang, conflict van plichten of op basis van goed hulpverlenerschap.
Toepassing en doel
De professional die gegevens wil verstrekken aan een ander buiten het bemoeizorgteam moet momenteel zelf op basis van de handreiking beoordelen of dit mag. Het doel van de herziene handreiking lijkt vooral het bieden van duidelijking voor een breedere doelgroep van profesionals en modernisering op het gebied van nieuwe of gewijzigde wetgeving.
Wilt u op de hoogte blijven van deze en andere ontwikkelingen op het gebied van gezondheidsrecht en ICT? Word dan lid van onze LinkedIn community.
Deze blog is geschreven door werkstudent Emily Swens in samenwerking met Sari Jansen.
Meer lezen over dit onderwerp?
