In een wereld waar we via digitale diensten zonder grenzen kunnen communiceren, is het essentieel om een veilige digitale ruimte te waarborgen. De Digital Services Act (DSA) speelt hierbij een cruciale rol. Door het reguleren van digitale diensten zoals social media platforms, worden de rechten van hun gebruikers beter beschermd. De DSA verlangt ook dat gebruikers van digitale diensten beter geïnformeerd zijn over hoe hun data wordt gebruikt en hoe content moderatie wordt toegepast. Het belang van deze wetgeving wordt met name duidelijk in een recente rechtszaak tussen het platform X en een van haar gebruikers.
Aanleiding van de rechtszaak
Een gebruiker van platform X plaatste een link naar een artikel waarin kritiek werd geuit op een wetsvoorstel van de Europese Commissie om seksueel misbruik van kinderen te bestrijden. Hierna heeft X een tijdelijke beperking van zijn account opgelegd, zonder dat de gebruiker dit werd meedegedeeld. Dit wordt ook wel een shadowban genoemd. Dit houdt in dat het account niet meer vindbaar was en dat berichten die dit account publiceerde onderdrukt werden door het algoritme van X. Dit belemmerde de zichtbaarheid van deze berichten. De shadowban is ingesteld nadat de automatische mechanismen van X bij de bovengenoemde post een mogelijke associatie met de seksuele exploitatie van kinderen detecteerde. Nadat de gebruiker hier vragen over stelde, werd de beperking opgeheven toen X constateerde dat de post niet in strijd was met de regels. De shadowban was echter al drie maanden van toepassing. Volgens de gebruiker heeft X hiermee in strijd met de DSA gehandeld.
Overtredingen volgens de gebruiker
Als eerste stelde de gebruiker dat X artikel 12 van de DSA heeft overtreden. Dit artikel verplicht digitale dienstverleners om een centraal contactpunt aan te wijzen om gebruikers in staat te stellen rechtstreeks en snel met hen te communiceren. Deze communicatie mag niet uitsluitend plaatsvinden met behulp van geautomatiseerde communicatiemiddelen. Ook moeten de contactgegevens gemakkelijk te vinden zijn en indien nodig worden bijgewerkt. De gebruiker voerde aan dat het niet gemakkelijk was om de juiste contactgegevens van X te vinden om zijn vragen over de shadowban te stellen. Ook moest hij te lang wachten op een inhoudelijk antwoord.
Vervolgens stelde de gebruiker dat X niet aan artikel 17 van de DSA heeft voldaan. In dit artikel is opgenomen dat digitale dienstverleners hun gebruikers een duidelijke en specifieke motivering moeten geven voor opgelegde beperkingen zoals shadowbans. Dit geldt vooral wanneer deze beperkingen worden opgelegd omdat de inhoud van berichten als illegaal wordt beschouwd of in strijd is met de algemene voorwaarden. Deze motivering moet helder, begrijpelijk en zo specifiek mogelijk zijn. De gebruiker heeft geen motivering ontvangen met betrekking tot de aanleiding, omvang en duur van de opgelegde shadowban op zijn account. Hiermee heeft X dus niet voldaan aan de vereisten voor het informeren van de gebruiker over opgelegde beperkingen.
Oordeel van de rechtbank
De rechtbank oordeelt in lijn met de argumenten die door de gebruiker zijn aangevoerd, aangezien als bewezen wordt geacht dat X niet heeft voldaan aan de vereisten van artikel 12 en 17 van de DSA. Hoewel X een Help Center en een e-mailadres beschikbaar stelde, voldeed dit niet aan de eisen van een centraal contactpunt dat snelle en efficiënte communicatie mogelijk maakt. Verder is de gebruiker inderdaad niet geïnformeerd door X over de shadowban die hem is opgelegd. Bovendien heeft X niet kunnen aantonen dat het voor haar onmogelijk was om aan deze vereisten te voldoen. De rechter heeft geoordeeld dat X een contactpunt moet openstellen dat voldoet aan de eisen van de DSA, en heeft hier een dwangsom aan gekoppeld. De rechter heeft X echter niet hoeven veroordelen tot het opheffen van de shadowban, omdat deze op het moment van de uitspraak al ongedaan was gemaakt.
Belang van de uitspraak
Deze uitspraak benadrukt het belang van de DSA in de ontwikkeling van een veilige en betrouwbare digitale ruimte. Het is hierbij essentieel dat digitale dienstverleners de DSA naleven en hun diensten ook conform deze wetgeving inrichten. Het kan voor digitale dienstverleners een uitdaging zijn om vast te stellen welke verplichtingen van de DSA voor hen van toepassing zijn. Voor een deskundig advies bij het implementeren van de DSA staat ICTRecht klaar om jouw organisatie te helpen.
