Zijn er nieuwe inzichten die de zorg, in de vorm van databeschikbaarheid en interoperabiliteit, nu echt gaan helpen? Deze vraag kreeg ik onlangs uit mijn netwerk. De vraag moet wel even in context geplaatst worden. Namelijk, voor het succes van AI in de zorg is veel en “goede” data nodig. Iedereen kent het adagium: garbage in, garbage out. Een AI-model trainen voor toepassing in de zorg, moet dan ook gebeuren met data van voldoende kwaliteit en kwantiteit. Alleen die data ontsluiten blijkt in de praktijk best een opgave, met een goede reden: het beroepsgeheim; maar ook omdat er werk aan de winkel is: de informatie is niet eenduidig en de systemen zijn niet interoperabel. De EHDS is het antwoord hierop vanuit Europa. Met de EHDS zou de data echt moeten gaan stromen.
EHDS, obstakels uit de weg
Bij een presentatie die ik onlangs gaf aan een groep peers werd terecht de vraag gesteld: hoe kunnen we die hoeveelheid data dan ontsluiten voor het trainen van een AI? De ontwikkelaar van de AI wil dat ik data aanlever, maar dat kan niet, daar bieden de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) niet zomaar ruimte voor.
Met de EHDS wordt een aanvulling geschreven op de AVG waardoor een grondslag ontstaat voor het toegankelijk maken en uitwisselen van medische persoonsgegevens. Er hoeft niet langer vooraf toestemming te worden gevraag voor primair gebruik en secundair gebruik. Wel moet er een opt-out geboden worden, waardoor burgers nog altijd keuzes kunnen maken.
Niet alleen de invoering van de opt-out zal de data laten vloeien, ook de andere speerpunten uit de EHDS dragen hieraan bij: EPD’s op de markt binnen de Europese Unie moeten interoperabel en veilig (cyberveiligheid) worden. Daarnaast mogen intellectuele eigendomsrechten niet meer in de weg liggen aan het delen van data.
Privacy-waarborgen
Mijn collega Sari Jansen schreef eerder over het politiek akkoord zoals onlangs bereikt over de EHDS. Er werd in Nederland zeker wat gevonden van het inperken van het beroepsgeheim zoals wij dat kennen. Op basis van een opt-out in plaats van een opt-in worden gedigitaliseerde medische (persoons)gegevens ontsloten voor primair en secundair gebruik. Of te wel: als u niets doet, mag er uitgewisseld worden door uw zorgaanbieder met een andere zorgaanbieder (primair gebruik) of door uw zorgaanbieder met de HDAB (Health Data Access Body) voor bijvoorbeeld onderzoek of het trainen van een AI-model (secundair gebruik). Zomaar en altijd?
Nee, primair alleen als het nodig is: bijvoorbeeld, u wordt de spoedeisende (SEH) hulp binnengebracht. De SEH mag dan gegevens opvragen bij uw huisarts, denk bijvoorbeeld aan allergieën voor bepaalde medicatie.
Ook voor secundair gebruik worden er waarborgen voor de privacy ingericht. Zo heb je een vergunning nodig om bepaalde datasets te kunnen opvragen via de HDAB en deze data in te zetten voor (bijvoorbeeld) het trainen van AI-modellen. Ook zitten er grenzen aan. Zo is bepaald gebruik niet toegestaan: bijvoorbeeld, data mag niet ingezet worden om de hoogte van de vergoeding voor een zorgverzekering aan te passen.
De privacy wordt dus ingeperkt, maar mijns inziens niet dusdanig dat het verder gaat dan noodzakelijk in het kader van goede zorg. Om de vruchten te plukken van nieuwe technologieën of om de zorg met de kennis van nu opnieuw in te kunnen tekenen, is het delen van gezondheidsdata een voorwaarde. Natuurlijk gelden principes uit de AVG nog steeds, denk aan dataminimalisatie of als het niet herleidbaar hoeft te zijn, dan moet de data geanonimiseerd worden om de impact op de privacy te beperken.
Timeline
Op basis van de titel van mijn blog kun je de conclusie trekken dat je het hier te doen hebt met een optimist, jazeker. Toch verwacht ook ik dat het daadwerkelijk in de praktijk brengen van de EHDS zeker nog de nodige voeten in de aarde zal hebben. Men verwacht in Q3 2024 de tekst af te hebben. Daarna moet de verordening nog concreet uitgewerkt worden in verschillende uitvoeringshandelingen. En dan doel ik op uitwerking van technische uitvoering en specificaties en daarnaast uitwerking van de voorschriften in het kader van kwaliteit en semantiek voor registratie van elektronische gezondheidsgegevens. Zeg maar de AMvB’s van de Wegiz. En dan moeten wij in Nederland weer passend zien te krijgen gezien het werk dat wij juist vanwege de Wegiz al hebben gedaan.
Wat kun je hiermee als zorgaanbieder? Het belangrijkst op dit moment is het om voortgang op de voet te volgen zodat je weet op welke manier je eindelijk voldoende data kunt inzetten ten behoeve van het trainen van AI-modellen. Datasets zullen vaak nodig zijn, ook als je als zorgaanbieder niet onder eigen naam ontwikkelt. Een leverancier die onder eigen naam ontwikkelt zal vaak vragen om data, voortaan zou de HDAB daar dan in moeten kunnen voorzien.
Meer weten over de impact van de EHDS op uw instelling of IT-toepassing in de zorg? Volg onze blogs of neem vrijblijvend contact op.
