In de afgelopen jaren heeft de Europese Unie aanzienlijke stappen gezet om de digitale infrastructuur en informatiebeveiliging te versterken, grotendeels ingegeven door de doelstellingen van The Digital Decade. Een fundamenteel kenmerk van deze wetgeving is de toepassing van een risk based approach, oftewel een risico-gebaseerde benadering. Maar wat houdt dit precies in, en waarom is het zo belangrijk voor informatiebeveiliging en onze cyberweerbaarheid?
De risk based approach
Een risk based approach betekent dat beslissingen en maatregelen worden genomen op basis van een grondige analyse van de risico's. In plaats van een one-size-fits-all benadering waarbij een checklistje wordt afgelopen, kijkt deze methode naar de specifieke bedreigingen en kwetsbaarheden die een organisatie of systeem kunnen beïnvloeden. Dit stelt organisaties in staat om hun middelen en inspanningen te richten op de meest kritieke gebieden, waardoor de efficiëntie en effectiviteit van de beveiligingsmaatregelen worden gemaximaliseerd.
De basis van EU wetgeving
De EU-wetgeving omtrent digitale veiligheid, zoals de NIS2-richtlijn, DORA en de Cybersecurity Act, maakt gebruik van deze risk based approach. Deze wetten verplichten organisaties om risicoanalyses uit te voeren en passende maatregelen te nemen op basis van de uitkomsten. Dit is een verschuiving van reactieve naar proactieve beveiliging, waar anticiperen op mogelijke bedreigingen centraal staat.
Het proces van risicoanalyse
Risk management (oftewel: risicobeheersing) en risicoanalyses zijn de hoekstenen van een risk based approach. Het proces van risicoanalyse kan als volgt worden samengevat:
- Identificeren van risico's: dit omvat het in kaart brengen van alle potentiële bedreigingen en kwetsbaarheden die de informatiebeveiliging kunnen beïnvloeden. Dit kan variëren van cyberaanvallen tot fysieke inbraken en menselijke fouten.
- Analyseren en beoordelen van risico's: in deze fase wordt elk risico beoordeeld op basis van de waarschijnlijkheid van voorkomen en de mogelijke impact. Dit helpt uiteindelijk bij het prioriteren van de risico's.
- Risicobehandeling door beheersmaatregelen: op basis van de risicobeoordeling worden passende maatregelen geselecteerd en geïmplementeerd om de geïdentificeerde risico's te mitigeren of te elimineren. Dit kan variëren van technische oplossingen zoals firewalls en encryptie tot organisatorische maatregelen zoals training en beleid.
- Monitoren en evalueren: continu monitoren en periodiek evalueren van de risico's en de effectiviteit van de genomen maatregelen is van groot belang. Dit zorgt ervoor dat de beveiligingsstrategie blijft aansluiten bij veranderingen in de organisatie en het dreigingslandschap.
Waarom deze focus op de risk based approach?
Er zijn verschillende redenen waarom een risk based approach de ruggengraat van veel EU-wetgeving en informatiebeveiliging vormt.
- Flexibiliteit: elke organisatie is anders, met unieke risico's en kwetsbaarheden. Een risk based approach biedt de flexibiliteit om maatwerkoplossingen te ontwikkelen die specifiek zijn afgestemd op de behoeften en context van de organisatie, zonder dat daarvoor telkens specifieke wetgeving hoeft te worden ontwikkeld, die na korte tijd alweer out-of-date is.
- Efficiëntie: door middelen te concentreren op de meest kritieke risico's, kunnen organisaties efficiënter omgaan met hun beveiligingsbudget en -inspanningen.
- Proactiviteit: deze benadering stelt organisaties in staat om proactief te handelen en potentiële bedreigingen voor te zijn, in plaats van reactief te reageren op incidenten die zich al hebben voorgedaan.
De risk based approach is een kernonderdeel van de EU-wetgeving rondom The Digital Decade in het algemeen en informatieveiligheid in het bijzonder. Het vormt de basis voor een effectieve en efficiënte bescherming tegen een breed scala aan bedreigingen. Door een grondige risicoanalyse uit te voeren en passende maatregelen te nemen, kunnen organisaties niet alleen voldoen aan wettelijke verplichtingen, maar ook hun weerbaarheid tegen cyberdreigingen aanzienlijk vergroten. Dat biedt niet alleen voordelen voor de eigen continuïteit, maar schept ook vertrouwen bij klanten en andere stakeholders.
DISCLAIMER: In dit blog worden meer Engelstalige termen gehanteerd dan de auteur normaliter zelf zou willen. Hij heeft ervoor gekozen om ze toch te gebruiken, omdat ze zijn ingeburgerd en vaak herkenbaarder zullen zijn voor de lezer dan de Nederlandstalige equivalenten.
