Contractsprijzen aanpassen op basis van de consumentenprijsindex (CPI)

Gisteren blogde ik over het aanpassen van prijzen in langlopende contracten. Dat mag, mits het contract (meestal de algemene voorwaarden) daar een bepaling over bevat. Maar het levert vaak wel discussie op, want niet alle klanten vinden het leuk om zomaar verhoogde prijzen te zien. Het is dan ook vaak zoeken naar een compromis dat voor beide partijen aanvaardbaar is. De prijzen mogen aanpassen op basis van de consumentenprijsindex (CPI) is het bekendste compromis.

De CPI geeft de prijsontwikkeling weer van goederen en diensten die Nederlandse huishoudens aanschaffen voor consumptie.Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelt deze jaarlijks vast. De wijzigingen in de CPI's van het jaar waarin de prijsstijging wordt doorgevoerd ten opzichte van het referentiejaar levert een vermenigvuldigingsfactor op voor die prijsstijging. Het CBS biedt een handige CPI-calculator waarmee eenvoudig die factor uit te rekenen is.

In principe is het een kwestie van de factor uitrekenen en vermenigvuldigen met de afgesproken prijs. Echter, er zijn verschillende manieren om deze factor te berekenen. Ook maakt het nogal uit van welk jaar je uitgaat als referentiejaar, en welke categorie goederen of diensten je kiest als basis.

Met onze juridische generatoren op JuriDox.nl kun je snel en tegen een gunstig tarief zelf je documenten opstellen. Van arbeidsvoorwaarden tot een VOF-contract. Je vindt al je arbeidsrecht, ICT, privacy of andere juridische documenten voor je onderneming bij JuriDox.

Het CBS noemt twee berekenwijzen:

1. De jaar-op-jaar methode. Hierbij is de factor het quotiënt van de indexcijfers van twee opeenvolgende jaren. De prijs wordt per jaar uitgerekend en kan niet eenvoudig in één keer voor meerdere jaren berekend worden.
2. De vaste-noemermethode. Hierbij is de factor het quotiënt van de indexcijfers van het wijzigingsjaar en het beginjaar. Hiermee kan in één keer een prijsaanpassing na enkele jaren worden worden uitgerekend.

Beide methoden komen in theorie op dezelfde nieuwe prijs uit, maar in de praktijk ontstaan afrondingsverschillen omdat prijzen op twee cijfers achter de komma genomen worden en de factor op drie decimalen wordt afgerond.

Een voorbeeld. In 2009 is een contract gesloten met een jaarprijs van 1000 euro (lekker makkelijk) exclusief BTW. We gaan uit van prijsindex 2006 = 100 en de categorie "totaal bestedingen". De CPI van 2009 is dan 105,38, van 2010 is het 106,72 en die van 2011 is 109,22.

Volgens de jaar-op-jaarmethode berekenen we de prijs voor 2011 als volgt:

• Voor 2010: de factor is (CPI 2010 / CPI 2009) 106,72 / 105,38 = 1,013, zodat de prijs komt op 1000 * 1,013 = 1013 euro.
• Voor 2011: de factor is (CPI 2011 / CPI 2010) 109,22 / 106,72 = 1,023, zodat de prijs komt op 1013 * 1,023 = 1036,30 euro. Hierbij is dus vermenigvuldigd met de zojuist uitgerekende prijs van 2010.

Volgens de vaste-noemermethode berekenen we de prijs voor 2011 als volgt:

• De factor is (CPI 2011 / CPI 2009) 109,22 / 105,38 = 1,036, zodat de prijs komt op 1000 * 1,036 = 1036,00 euro. Hierbij is dus gewerkt met de originele prijs uit 2009 en alléén de factor uit 2011 en 2009.

Bij prijsaanpassingen op basis van de CPI is het niet gebruikelijk de klant gelegenheid te geven op te zeggen. Het idee is dat de CPI een objectieve maatstaf is over hoe duur alles vandaag de dag is, en daarmee slechts een correctie oplevert om de afgesproken prijs weer net zo hoog te laten zijn als op de ingangsdatum. De klant gaat er dus formeel niet op achteruit; de prijzen worden weer "bij de tijd" getrokken.

Naast een prijsaanpassing op basis van de CPI kun je natuurlijk ook een arbitrairewijzigingsbeding toevoegen. Maar ik zou het wel redelijk vinden om dan wél de klant te laten opzeggen.