Voor geïnteresseerden is de vooruitgang en vernieuwing die plaatsvindt op het gebied van cryptogeld en blockchain duidelijk zichtbaar. Dit is niet het geval voor de gemiddelde burger. Deze zullen dergelijke ontwikkelingen waarschijnlijk pas serieus nemen als de gevestigde orde hier een duidelijke mening over heeft gegeven.
Denk bijvoorbeeld aan de belastingdienst, de regering, de rechterlijke macht en bestaande financiële instituties. In deze blogpost kijken we kort naar de beschikbare standpunten van deze partijen en of we een trend kunnen ontdekken die misschien een beter beeld schetst van de ontwikkelingen die er aan komen.
Nieuwe technologieën worden in eerste instantie vaak ontvangen met stevige weerstand. Als we terug kijken naar eerdere technologische ontwikkelingen als het internet kunnen we een trend herkennen. Eerst wordt het genegeerd, dan wordt het uitgelachen, dan wordt het bevochten en daarna wint het.
We lijken nu het punt te hebben bereikt waarop het internet gezien kan worden als volwassen technologie. Dit heeft meer dan 30 jaar geduurd. Omdat het internet een belangrijke basis vormt, zullen technieken die er op voortbouwen (zoals Bitcoin) sneller geadopteerd kunnen worden. Om enigszins te kunnen bepalen in welke fase van ontwikkeling Bitcoin en blockchain momenteel verkeren, denk ik dat we kunnen kijken naar uitingen van de gevestigde orde. Hieronder een greep uit deze uitingen:
Regering over Bitcoin
In 2013 gaf minister Dijsselbloem van financiën antwoord op kamervragen over Bitcoin. In reactie op een vraag over de stormachtige waardeontwikkeling en het beperkte toezicht antwoordde de minister:
In het algemeen is de ervaring van centrale banken dat alternatieve, al dan niet virtuele munteenheden een onstabiel karakter hebben, hetgeen risico’s met zich brengt voor gebruikers. Naar mijn mening is van risico’s voor de financiële stabiliteit echter vooralsnog geen sprake, vanwege de beperkte omvang, de lage acceptatiegraad en de beperkte relatie van Bitcoin tot de reële economie.
In hetzelfde jaar gaf de minister aan:
De Bitcoin valt niet onder de definitie van (elektronisch) geld in de zin van de Wft onder meer omdat de Bitcoin geen vordering op de uitgever vertegenwoordigt.
Bijstelling van de formele wettelijke definitie van elektronisch geld acht ik vooralsnog niet wenselijk vanwege de beperkte omvang, de relatief lage acceptatiegraad en de beperkte relatie van de Bitcoin tot de reële economie.
Dit laatste punt is verstandig. Niet vanwege de lage acceptatiegraad of de beperkte relatie van de Bitcoin tot de reële economie, maar omdat Bitcoin niet gereguleerd kan worden. Het is een decentraal systeem dat onafhankelijk van centrale organisatie draait op het internet. Bitcoin reguleren is hetzelfde als het internet reguleren, dat werkt niet. Men kan wel achter individuele gebruikers aangaan, zoals dit nu op het internet ook gebeurt, maar dit laat het achterliggende systeem onverlet. Dit is waarschijnlijk de lastigste les die geleerd moet worden zodra de fase van verzet aanbreekt (als die niet al aangebroken is).
In 2016 werd gevraagd of de minister op de hoogte is van het feit dat Bitcoin (gerelateerde) bedrijven in Nederland geen bankrekening kunnen krijgen. Hij antwoordde:
In het geval van Bitcoin-exchangebedrijven is het begrijpelijk dat banken terughoudend zijn bij het verstrekken van rekeningen. Virtuele valuta’s, zoals Bitcoin, zijn immers door de Nederlandsche Bank (DNB) en de European Banking Authority (EBA) gekwalificeerd als producten met een zeer hoog risicoprofiel.
Wanneer we kijken naar deze kwalificatie door de DNB lezen we vooral over de mogelijkheden voor witwassen, een zeer hoog risico profiel en gebrek aan controle. Hier is geen aandacht voor enige positieve uitwerking van de technologie. Natuurlijk is de bescherming van consumenten belangrijk, maar in afwezigheid van concreet misbruik voelt het vooral als angstpolitiek en bescherming van de status quo. Dit betekent dat banken kunnen beslissen welke bedrijven wel of niet mogen deelnemen aan de markt. Of dit wenselijk is laat ik aan de lezer. Op de langere termijn zullen dergelijke maatregelen niet uitmaken, want Bitcoin en ander cryptogeld laten zich niet reguleren.
Belastingdienst over Bitcoin
Wie investeert in Bitcoin of de mogelijkheden van Bitcoin als betaalmiddel verkent, zal vroeg of laat te maken krijgen met de belastingdienst en belasting op onder andere inkomen en/of vermogen. Wie onlangs aangifte inkomstenbelasting heeft gedaan, is Bitcoin misschien al tegengekomen. De belastingdienst schaart het onder overige bezittingen:
Bitcoins en andere virtuele betaalmiddelen: Virtuele betaalmiddelen, zoals bitcoins, staan op uw computer opgeslagen. U kunt deze alleen gebruiken als betaalmiddel op internet. U geeft van deze middelen de waarde in het economisch verkeer aan op 1 januari van het jaar van aangifte.
Eigenlijk is dit een goede aanmoediging. Als de overheid er belasting over wil heffen is het concept in ieder geval bekend, heeft het waarde en probeert men het een plekje te geven. Wel zet ik vraagtekens bij de uitvoerbaarheid hiervan. De braafste jongetjes van de klas zullen waarschijnlijk eerlijk aangifte doen, maar in de praktijk is dit waarschijnlijk niet te handhaven. Maar dat zal de praktijk uitwijzen. Naarmate cryptogeld groeit, zal de belastingdienst hier zeker een graantje van mee willen pikken.
Bitcoin laat zich nog moeilijk in een hokje plaatsen
De minister van Financiën ziet het niet als (elektronisch) geld en is nog niet van plan de Wet op het financieel toezicht te wijzigen. De belastingdienst ziet dat Bitcoins waarde hebben en wil inkomen daaruit belasten. Waarschijnlijk is cryptogeld met een huidige marktkapitalisatie van 55 miljard dollar niet groot genoeg om wetswijzigingen teweeg te brengen. Dit kan in de komende jaren wel eens gaan veranderen.
Populariteit en investeringen lijken in een stroomversnelling te zijn geraakt en laten nog geen tekenen van stagnatie zien. Hopelijk gaan we te zijner tijd beschikken over een duidelijke kwalificatie van dit nieuwe fenomeen. Zo leren hopelijk meer en meer mensen over cryptogeld en kunnen zij zonder angst voor onrechtmatigheid of naheffingen naar eigen inzicht investeren.
In het vervolg op deze blog kijken we naar de standpunten van banken en de tot dusver beschikbare jurisprudentie.
Lees ook de eerdere blogposts uit deze serie.
Welkom bij de financiële revolutie (de waarde van één Bitcoin (BTC) is op dit moment 1658 euro).
fotocredit: btckeychain - Flickr cc 2.0
