Auteursrecht op software. Hoe zat het ook alweer?

Voor de softwareontwikkelaar is het een lastig maar belangrijk vraagstuk. Het programmeren vergt vaak veel tijd en de kans bestaat dat iemand met je innovatieve softwareoplossing aan de haal gaat. Een veelgehoorde vraag is dan ook: kan ik mijn software beschermen en zo ja, hoe doe ik dat? In dit artikel wordt kort ingegaan op de juridische bescherming van software onder het auteursrecht.

Het juridische beschermen van software kan zowel onder het auteursrecht als onder het octrooirecht. Voor bescherming onder het octrooirecht gelden strenge eisen, waaronder dat de software een concrete technologische en hardwarematige innovatie moet opleveren. In de meeste gevallen wordt software daarom via het auteursrecht beschermd, vandaar dat in deze bijdrage alleen wordt ingegaan op de auteursrechtelijke bescherming van software.

Software onder het auteursrecht

Auteursrecht ontstaat van rechtswege en hoeft dus niet te worden vastgelegd in een register. Voor bescherming onder het auteursrecht gelden daarnaast wel enkele eisen waaraan de software moet voldoen.
Om als werk onder het auteursrecht te vallen dient het werk:

• een eigen en oorspronkelijk karakter te hebben,
• moet het werk de persoonlijke stempel van de maker dragen,
• en moet het werk voor zintuigelijke waarneming vatbaar zijn.

Met eigen en oorspronkelijk karakter wordt bedoeld dat het werk niet mag zijn ontleend aan het werk van iemand anders. Overigens is volstrekte nieuwheid niet vereist, het werk mag best gelijkenissen vertonen met een ander werk, zolang dat maar toevallig is.

Daarnaast moet het werk de persoonlijke stempel van de maker dragen, waarmee wordt bedoeld dat het werk het resultaat moet zijn van scheppende menselijke arbeid, waarbij creatieve keuzes worden gemaakt. Banale of triviale werken, en werken die noodzakelijk zijn voor het verkrijgen van een technisch effect zijn uitgesloten. Met andere woorden, werken die uitsluitend een technisch effect dienen of werken die het resultaat zijn van de technische eigenschappen, vallen buiten de bescherming van het auteursrecht.

Software wordt al snel beschermd onder het auteursrecht. Als er creativiteit bij het schrijven van software komt kijken valt de software onder het auteursrecht. Met creativiteit wordt bedoeld dat de programmeur bepaalde creatieve keuzes maakt tijdens het schrijven van de code. Hier moet wel worden opgemerkt dat het idee op zichzelf niet beschermd wordt. Alleen de daadwerkelijke uitwerking die voor menselijke waarneming vatbaar is geniet bescherming onder het auteursrecht.

Uitzonderingen op bescherming

Niet alle software wordt beschermd door het auteursrecht. Software die wordt geïmplementeerd voor een louter technisch of functioneel effect valt buiten de bescherming van het auteursrecht.  Zo zal bijvoorbeeld bij de gebruikersinterface van een computerprogramma de functioneel bepaaldeinterface-aspecten niet onder het auteursrecht vallen. Pas als er enige creativiteit bij het ontwerpen van de onderdelen van de interface komt kijken is auteursrechtelijke bescherming mogelijk.

Het auteursrecht geldt alleen op de broncode en/of objectcode als zodanig. De functionaliteit, de programmeertaal en de bijbehorende bestandsformaten maken geen deel uit van de code en zijn louter functioneel van aard zodat ze niet worden beschermd door het auteursrecht. Het Hof van Justitie wil daarmee voorkomen dat er een ‘monopolie’ ontstaat op ideeën. Dit zou namelijk de technologische vooruitgang ernstig in de weg kunnen zitten.

Om als programmeur je software te laten beschermen door het auteursrecht zijn dus geen formele handelingen nodig. Het auteursrecht ontstaat van rechtswege. Wel moet men er altijd op bedacht zijn dat niet alle onderdelen van de software onder het auteursrecht vallen. Een ander veelvoorkomend vraagstuk gaat over de auteursrechthebbende van de software. Is dat de programmeur zelf of juist de werkgever? In het volgende artikel wordt op deze vraag ingegaan.