Auteursrecht in dienstverband: hoe zit het?

Tussen werkgevers en werknemers bestaat nog wel eens verschil in mening over bij wie de auteursrechten op een werk – zoals software – liggen. Zeker als daar in de arbeidsovereenkomst niets over is opgenomen. Waar liggen de auteursrechten bijvoorbeeld in het geval een gedetacheerde programmeur broncode in privésfeer buiten kantooruren heeft geschreven en de werkgever daar gebruik van wil maken?

De hoofdregel onder de Auteurswet is dat de auteursrechten bij degene rusten die het werk heeft gemaakt. Daarop bestaan echter een aantal uitzonderingen, zoals een overdracht van de auteursrechten (vaak al in een arbeidsovereenkomst geregeld).

Werkgeversauteursrecht

Ook kent de Auteurswet het zogenaamde “werkgeversauteursrecht”. Dit betekent dat als je in dienst van een ander software hebt gemaakt dat diegene in wiens dienst de software is gemaakt als maker van die werken wordt aangemerkt.

Partijen kunnen wel afwijken van deze regel, door dit overeen te komen – bijvoorbeeld in het arbeidscontract, of in een cao (in tegenstelling tot een overdracht hoeft dit dus niet in een akte).

Vereisten werkgeversauteursrecht

Voor werkgeversauteursrecht moet er dus worden voldaan aan twee vereisten:

• arbeid in dienst van een ander; en
• het vervaardigen van bepaalde werken.

Of er wordt voldaan aan het vereiste “arbeid in dienst van een ander” hangt af van de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dat lijkt logisch, maar zorgt in de praktijk nog wel eens voor problemen. Is een contract met een freelancer bijvoorbeeld  een arbeidsovereenkomst?

Of daar sprake van is, is in eerste instantie afhankelijk van wat partijen bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond en hoe daar in de praktijk uitvoering aan is gegeven. Dat betekent dus dat ook als duidelijk niet een arbeidsovereenkomst is beoogd, dat er toch sprake kan zijn van een arbeidsovereenkomst doordat er wel op zo’n manier feitelijk uitvoering aan is gegeven.

Daarnaast dient ook te worden gekeken naar de wettelijke definitie van een arbeidsovereenkomst: Volgens de wet is een arbeidsovereenkomst een overeenkomst waarbij de ene partij zich verbindt:

• in dienst van de andere partij (er moet sprake zijn van een gezagsverhouding)
• tegen loon (er moet sprake zijn van een tegenprestatie, kan ook in natura zijn)
• gedurende zekere tijd (er moet sprake zijn van een duurzame relatie en niet van een enkele opdracht)
• arbeid te verrichten (er moet sprake zijn van productiviteit voor de werkgever).

Werkgeversauteursrecht bij stages

Dit betekent bijvoorbeeld dat een computerprogramma dat door een stagiair is ontwikkeld niet automatisch bij de werkgever komt te rusten: een stagiair verricht namelijk geen arbeid, volgens de Hoge Raad, omdat een stage enkel is gericht op het verwerven van kennis en het opdoen van praktijkervaring.

Werkgeversauteursrecht en taakomschrijving

Of er wordt voldaan aan het vereiste dat de arbeid “bestaat uit het vervaardigen van bepaalde werken”, hangt met name af van de taakomschrijving voor de betreffende ‘werknemer’: valt de geschreven software onder de taakomschrijving van de werknemer, of zijn speciale vakgebied? Hoe gedetailleerder de taakomschrijving van de programmeur is, des te makkelijker het wordt om aan het “bepaalbaarheids”-vereiste te voldoen. Is de taakomschrijving minder gedetailleerd dan is het vaak een kwestie van interpretatie.

Als de taakomschrijving heel breed is, is het vaak lastig om aan het “bepaalbaarheids”-vereiste te voldoen. In dat geval kan het zo zijn dat een specifieke opdracht van de werkgever binnen een brede taakomschrijving valt. En ook als dat niet zo is, kan er nog altijd sprake zijn van werkgeversauteursrecht, namelijk wanneer er uitdrukkelijk opdracht wordt gegeven door de werkgever om de software te schrijven. Overigens maakt het daarbij niet uit of de software onder werktijd of buiten werktijd is geschreven.

Draag over of bescherm intellectuele eigendomsrechten in arbeids- of inhuurovereenkomsten

Kortom: er zitten een hoop haken en ogen aan het “werkgeversauteursrecht”. In mijn ervaring is er al gauw sprake van werkgeversauteursrecht, omdat er al snel wordt voldaan aan de bovengenoemde vereisten. Toch raad ik het werkgevers aan om in arbeidsovereenkomsten te regelen dat alle intellectuele eigendomsrechten bij de werkgever komen te liggen.

En als je het niet zeker weet: regel dan sowieso een overdracht. Hetzelfde geldt uiteraard voor werknemers: wil je jouw software die je buiten werktijd en buiten jouw eigenlijke functie hebt gemaakt toch liever voor jezelf houden, ondanks het eventuele werkgeversauteursrecht? Regel het! Voor beide partijen geldt: Better to be safe than sorry!

> Meer over ICT & Arbeidsrecht