Het blijft voor veel webwinkeliers een lastig punt: welke betaalmogelijkheden moet ik allemaal aanbieden? Met name het verbod om de consument te verplichten tot volledige vooruitbetaling is voor veel webwinkeliers een lastig aspect. Hoe zit het nu precies als u als webwinkelier de mogelijkheid tot betaling bij afhalen aanbiedt: is dit voldoende om te gelden als betaling achteraf?
De Nederlandse wet verbiedt het verplichten van consumenten tot vooruitbetaling van meer dan 50% bij de aankoop van producten. Van deze regel mag niet worden afgeweken in de algemene voorwaarden, maar wel als daar een individuele afspraak over gemaakt wordt met de consument. Dit is het geval als de consument in het bestelproces kan kiezen voor verschillende betaalmethoden, waaronder minstens één betaalmethode waarbij de consument minimaal 50% van het bedrag bij of na aflevering mag betalen. U mag als webwinkelier dan uiteraard zelf kiezen welke betaalmethode die geen (volledige) vooruitbetaling inhoudt u wilt aanbieden.
Het is de vraag of ook het aanbieden van de betaalmogelijkheid 'betalen bij afhalen', voldoende is om niet in strijd met het verbod te handelen. Hoewel het duidelijk is dat de consument in dat geval niet verplicht wordt tot betaling vooraf (want hij betaalt bij het ophalen), is het de vraag of het hem in dat geval niet zo lastig wordt gemaakt, dat hij in de praktijk er alsnog toe verplicht wordt om te kiezen voor betaling vooraf. De consument kiest er immers niet voor niets voor om via internet te bestellen, en zal er misschien maar weinig voor voelen om alsnog de deur uit te moeten om het product op te halen. Ook kan het afhaalpunt zodanig ver van zijn woonplaats liggen, dat de tijd en de kosten die het ophalen van het product met zich meebrengt zo bezwaarlijk zijn, dat de consument daar sowieso niet voor zal willen kiezen.
De wet biedt op dit punt geen duidelijkheid en ook in de rechtspraak is (nog) niet op deze vraag ingegaan. Wel zijn er andere uitspraken geweest over het verbod om consumenten te verplichten tot (volledige) vooruitbetaling. In de zaak HCC/Dell ging het om de vraag of met enkel het aanbieden van de mogelijkheid betaling met een creditcard, in strijd wordt gehandeld met het verbod op volledige vooruitbetaling. In dit geval vond het hof met name het feit ging om koop op afstand en betaling dan vaak met een creditcard geschiedt van belang. Ook hield het hof rekening met het feit dat het type consument waarmee Dell de koopovereenkomsten sluit over het algemeen in staat zal zijn en bereid zal zijn om te betalen met een creditcard. Daarom vond het hof in dit geval dat Dell de wet niet schond.
Bij koop of afstand zal betaling bij afhalen daarentegen geen gebruikelijk middel van betaling zijn. Het idee van een webwinkel is vaak juist dat je 'vanuit je luie stoel' kan winkelen. Naar de winkel gaan om het product af te halen en betalen past daar niet in. Dit wijst er m.i. op dat er niet te snel van uit moet worden gegaan dat het aanbieden van de mogelijkheid 'betalen bij afhalen' voldoende is om niet in strijd met het verbod op vooruitbetaling te handelen.
Ook de belangen van de consument worden meegewogen. In het geval van betalen bij afhalen is naar mijn mening met name de moeite die de consument moet doen van belang. Heeft een webwinkel heel veel afhaalpunten, dan zal de consument niet ver hoeven reizen, en is het feit dat hij alleen achteraf kan betalen minder bezwaarlijk. Heeft een webwinkel daarentegen maar één afhaalpunt, bijvoorbeeld op Texel, dan zal het voor het gros van de consumenten zeer bezwaarlijk zijn om over te gaan tot afhalen en zal hij zich 'gedwongen' voelen om te kiezen voor betaling vooraf. In dat geval zal er snel sprake zijn van een bepaling die tot onredelijke resultaten leidt.
Wij bevelen daarom de volgende vuistregels aan:
- het aanbieden van de mogelijkheid 'betalen bij afhalen' als enige betaalmogelijkheid achteraf is niet voldoende om te voldoen aan de wet,
- tenzij er zeer veel afhaalpunten zijn ('op iedere hoek van de straat'), zodat het de consument een heel geringe inspanning moet doen om toch achteraf te kunnen betalen en hij zich dus niet 'gedwongen' voelt om te kiezen voor vooruitbetaling.
In het grootste gedeelte van de gevallen zal 'betalen bij afhalen' dus niet voldoende zijn. Om zeker te zijn dat u voldoet aan de wettelijke eisen, is het daarom aan te bevelen te kiezen voor een andere betaalmogelijkheid die geen vooruitbetaling inhoudt, zoals rembours of levering op rekening.
